تحلیل رسائل الرئیسین: العراقی والإیرانی؛ علی ضوء نموذج تحلیل الخطاب النقدی

نوع المستند : مقالات علمی پژوهشی

المؤلف
روح اله نصیری
فی قسم اللغه العربیه وآدابها، جامعه أصفهان
المستخلص
بعد مضی حوالی عامین علی الحرب العراقیه الإیرانیه، وفی وقتٍ لم تکن فیه العلاقات العراقیه الإیرانیه حرباً ولا سلاماً، کتب صدام حسین، أکبر مسؤول سیاسی عراقی، رسائل إلی المسؤولیین الإیرانیین رفیعی المستوی. أراد صدام من خلال کتابه هذه الرسائل أن یقدِّم نفسه رجل سلامٍ یسعی إلی حلٍّ سلمی للأزمه العراقیه الإیرانیه. کما ردَّ المسؤولون الإیرانیون علی تلک الرسائل جمیعها بتوخِّی الدقَّه والشوری بینهم. کان دور هذه الرسائل هامَّاً جدَّاً؛ لأنَّها کُتبت بعد سنوات من الحرب والخسائر الفادحه والمذابح الشدیده بین البلدین. کان المسؤولون فی کلا البلدین حریصین للغایه فی ما یکتبون. إنَّ الحرب بین البلدین تحوَّلت من معرکه جسدیه إلی محاوله إقناع لفظی. لذلک، من المهم والضروری دراسه هذه الرسائل من خلال منهج تحلیل الخطاب النقدی. بعد دراسه هذه الرسائل علی ضوء الخطاب النقدی، قد اتضح أنَّ هناک علاقه جدلیه بین الأیدیولوجیا والسلطه ونص الرسائل. کلَّما کان الناشط السیاسی والاجتماعی أکثر قدره من حیث السیاسه والاجتماع، فکانت إمکانیاته اللغویه أکثر. ولهذه الإمکانیات اللغویه، دورٌ هامٌّ فی إظهار السلطه والتفوق أیضاً. استخدم المسؤولون فی کلا البلدین - ربَّما بشکل عفوی- مکونات الخطاب لإنشاء کلام نافذ وموجَّهٍ مثل: الاستقطاب، الإحاله، الخیارات المعجمیه، صفات المشارکین، الدلاله الضمنیه، التفریق والمغالطه.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية

1. آقا گل زاده، فردوس. (1391). زبان شناسی حقوقی. تهران: نشر علم.
2. آقا گل زاده، فردوس. (1392). فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربرد شناسی. تهران: نشر علمی.
3. الداوی، عبدالرزاق. (2001م). میشل فوکو فی الفکر العربی المعاصر. بیروت: دار الطلیعه للطباعه.
4. سرهنگی، مرتضی. (1386). همه چیز درباره جنگ. تهران: انتشارات سوره مهر.
5. شعبان، فاطمه. (2020م). "تحلیل الخطاب الأخیر للرئیس السودانی عمر البشیر فی ضوء مناهج تحلیل الخطاب النقدی". مجله: البحوث الإعلامیه. جامعه الأزهر کلیه الإعلام. العدد 55، الجزء الثالث. صص 1581-1627.
6. عبد العلیم، محمد. (1990م). "الخطاب الساداتی: تحلیل الحقل الأیدیولوجی للخطاب". کتاب الأهالی. الرقم 27. القاهره: حزب التجمع الوطنی التقدمی.
7. عکاشه، محمود. (2005م). لغه الخطاب السیاسی. مصر: دار النشر للجامعات.
8. فان دایک، توین. (2014م). الخطاب والسلطه. ترجمه: غیداء العلی. القاهره: المرکز القومی للترجمه.
9. قاسمی اصل، زینب و نیازی، شهریار.( 1398). مطالعه ساخت‌های گفتمان مدار معنایی در روزنامه الحیاه عربستان با تکیه بر الگوی ون دایک. فصلنامه علمی پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهراء. سال یازدهم. شماره 32. پاییز 1398. صص331-355.
10. قجری،حسینعلی. و نظری،جواد.(1392)کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی. تهران: جامعه شناسان
11. محمد، محمد یونس علی. (2016م). تحلیل الخطاب وتجاوز المعنی. عمان. دار کنوز المعرفه للنشر والتوزیع.
12. مخنفر، حفیظه. (2018م). مقاربه سوسیو – لسانیه لتحلیل خطاب الحیاه الیومیه. مجله العلوم الاجتماعیه . المجلد 15. العدد 26. صص 48-63.
13. منصوری، اسماعیل. (1391). آشنایی با دفاع مقدس. چاپ 31. قم: انتشارات خادم الرضا.
14. هاشمی رفسنجانی، اکبر. (1386). دوازده نامه؛ متن نامه‌های مبادله شده ایران و عراق. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
15. یارمحمدی، لطف‌الله (1385) گفتمان‌شناسی رایج انتقادی، تهران: هرمس.

16 Paltridge, B. (2016). An Introduction to Discourse Analysis. T. Hemmati (Trans.). Tehran: Persian Writing Publications [In Persian].
17 Schiffrin, D., Tannen, D., & Hamilton, H. E. (2001). The Handbook of Discourse Analysis. New York: Blackwell Publisher.
18 Van Dijk, T. A. (2000). Critical discourse analysis [HTML Document] Retrieved from
<http://www.discourse-insociety.
19 Van Leeuwen,Theon. (1996). The Representation of social Actors:In coldes coulthard.Texts and practices: readings in CDA.C.R.&coulthard,M(Eds). london:Routledge
20 van Leeuwen, Th. (2008). Discourse and Practice; New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford: Oxford University Press.
دراسات فی العلوم الانسانیه
المجلد 29، العدد 1
أغسطس 1443
الصفحة 27-45