السخریه هی إحدی الآلیات البلاغیه للکلام والتی تکشف عن المفاهیم والمعانی الخفیه للنص وتوفر متعه أدبیه للمخاطب. وقد استخدمها الحریری فی مقاماته لیضفی عمقاً علی القصص ویخلق تنوعا للکلام. ولذلک فإننا فی المقامات نواجه أسالیب وسیاقات مختلفه من السخریه، التی تجلت سواءً فی الکلمات أو فی طریقه العرض ومکانه الشخصیات، وساعدت المؤلف فی التعبیر غیر المباشر. إن عدم الفهم الدقیق للمعانی الساخره یجعل الجمهور غیر قادرین علی التعرف علی کافه الفروق الدقیقه والتفاصیل فی العمل الأدبی فیهدف هذا البحث إلی توضیح قصد الحریری من توظیف السخریه فی تنویع المقامات وتجنب الشفافیه من خلال تغییر موقع الأحداث واختلاف المسرح والارتجال والنسق الأدبی وما إلی ذلک.وأظهرت النتائج أن البساطه الساخره للمقامات الأولیه تتحول إلی تعقید ساخر للمقامات الأخیره وبشکل ما، نری نوعا من التدرج المتعالی للسخریه، کما برزت أربعه أنواع من السخریه اللفظیه، والظرفیه، والدرامیه، والسقراطیه فی المقامات. وتجنبا للتکرار ومنعا لملل الجمهور، استخدم الحریری هذا الفن الأدبی فی أعماله لتنویع المقامات ونقد واقع المجتمع بابتکاراته الممتعه فی لغه ساخره. إن عدم الفهم الدقیق للمعانی الساخره یجعل الجمهور غیر قادر علی التعرف علی کافه الفروق الدقیقه والتفاصیل فی العمل الأدبی.عدم درک دقیق معانی طنز باعث می شود که مخاطب نتواند تمام ظرایف و جزئیات موجود در اثر ادبی را تشخیص دهد.
فهرست منابع
احمدی،شهرام و کاظمی گودرزی،فاطمه،(1400)،«مقاله بررسی کارکرد شگرد آیرونی در شعر نسیم شمال»،مجله پژوهش های دستوری و بلاغی،سال 11،شمارة 19،بهار و تابستان1400(صص:38-9(
اصلانی،محمدرضا(1385)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران،انتشارات کارون
حلبی،علی اصغر،(1366)،مقدمه ای بر طنز و شوخ طبعی در ایران،تهران،انتشارات پیک ترجمه و نشر، چاپ دوم
دراوت،مایکل، (1400)،فهم ادبیات،ترجمه مرضیه عاشوری،تهران،انتشارات مروارید،چاپ اول
رحیمی،پوپک،(1395)،آیرونی و بررسی نقش آن در شکل گیری ادبیات نمایشی ایران،تهران،انتشارات سبزان
رادمرد،عبدالله و دیگران،(1394)،گزیده مقامات حریری،تهران،انتشارات سمت
شمیسا،سیروس،(1372)،کلیات سبک شناسی،تهران،انتشارات فردوس
صفایی،علی، ادهمی،حسین،(1392)،«نگاهی به جلوههای آیرونی در اندیشه و اشعار پروین اعتصامی»،نشریه زبان و ادب فارسی-نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز،سال 66،پاییز و زمستان 1392،شماره 228،(صص96-61)
غلامحسین زاده،غلامحسین و لرستانی،زهرا،(1388)«آیرونی در مقالات شمس»،مجله مطالعات عرفاني دانشكده علوم انساني دانشگاه كاشان،شماره نهم، بهار و تابستان 1388،صص 98-69
کیرکگور،سورن،(1398)،مفهوم آیرونی،ترجمه صالح نجفی،تهران،نشر مرکز،چاپ چهارم
گلدی گلشاهی،طواق،(1393)،ترجمه و توضیح مقامات الحریری،تهران،انتشارات امیر کبیر،چاپ سوم
مارکوزه،هربرت،(1399)،بعد زیباشناختی،ترجمه وتألیف داریوش مهرجویی،تهران،انتشارات هرمس
موکه،داگلاس کالین،(1398)،آیرونی،ترجمه حسن افشار،تهران،نشر مرکز،چاپ سوم