دراسه نفسیه لاستقطاب القیم النفسیه الأنثویه فی شعر ابن الفارض

نوع المستند : پژوهشی اصیل

المؤلف
خریج دکتوراه فی قسم اللغه العربیه وآدابها بجامعه تربیه مدرس
المستخلص
یُطلق الأنیما أو القطب الأنثوی للنفس علی الجوانب الفیزیولوجیه والجنسانیه باعتباره صوره مثالیه للاستعدادات السلوکیه الفطریه وتجارب الحیاه الموروثه التی تدور حول قدرات الفن والجنوح إلی الطبیعه والعاطفه الجامحه والقوه الإلهامیه. وهذه القیم عادهً ما تکون فی النصف الثانی من السن التقویمیه مع تطبیق الفردانیه والمیل فی اللاوعی وهی تجعل الشخصیه تخطو فی طریق المیل إلی اللطف والکمال والنمو. تظهر الأنیما أیضاً فی النموذج البدئی البهیج والصدمات العاطفیه فی مجال واسع فی الأدب. والتفرد فی الشعر یعادل السفر البطولی للشاعر من الآفاق إلی الأعماق الداخلیه لاکتشاف الإنجازات القیّمه والمعنویه الجدیده وخلقها، ومن بینها إیقاظ القیم الأنیمیه الداخلیه المخفیه. تمت کتابه هذه الدراسه وفقاً للمنهج التحلیلی الوصفی وبناءً علی تعالیم علم النفس التحلیلی، وکان التحلیل النفسی قائماً علی تطبیق فردیه الأنیما وقیم القطب الأنثوی فی النفس فی بعض أهم أشعار ابن الفارض التی تعبر عن هذه العملیه. وقد أوضحت النتائج التی توصلت إلیها الدراسه أن استعاده قابلیه الأنیما واستقطابها فی شعر هذا الشاعر کانت تحت تأثیر اللاوعی أو اللاشعور، وفضلاً علی ذلک، استفاد ابن الفارض من قدره هذه الصوره المثالیه من قبیل المیل إلی السلام وتقصّی الجمال والجنوح إلی الطبیعه والنظره العاطفیه الداخلیه أو الشخصیه لمتجلیات الوجود، والعیش فی اللحظه والحال، والقدره علی استیعاب العواطف والمشاعر الداخلیه والتعبیر عن الذات، والتی تحقق کلها مهداً للکمال واللطف ومرونه الشخصیه.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


1) ابن‌الفارض (1990). دیوان ابن‌الفارض، شرحه و قدم له مهدی محمد ناصر الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه.
2) ابن‌تغری بردی، جمال الدین یوسف (1355هـ ق). النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، الجلد الخامس، الطبعه الأولی، القاهره: دارالکتب،.
3) ابن‌خلکان (1275هـ ق). وفیات الأعیان، ج1، القاهره.
4) ابن‌عماد، عبدالحی(1410 هـ ق). شذرات الذهب فی أخبار من الذهب، الجلد الخامس، الطبعه الأولی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
5) أحمد‌بن‌ایاس، محمد (1311هـ ق). بدائع الزهور فی وقائع الدهور، الجلد الاول، الطبعه الأولی، القاهره: بولاق.
6) حلمی، محمد مصطفی (1985). ابن‌الفارض و الحب الإلهی، دارالمعارف، مصر.
7) الدحداح، رشید بن الغالب (1853م). شرح دیوان ابن فارض، الطبعه الأولی، ارنود و شرکاء، مرسیلیه.
8) سیوطی، جلال‌الدین (1292هـ ق). حسن المحاضره فی ملوک مصر و القاهره، الجلد الأول، الطبعه الأولی، القاهره: بولاق.
9) مرسلی، بولعشار(2015). الشعر الصوفی فی ضوء قراءات نقدیه حدیثه ـ ابن الفارض ـ أنموذجاً، إشراف الدکتور أحمد مسعود، أطروحه الدکتوراه.
ب ـ فارسی
1) احمدزاده، علی و دیگران (1396). «روان تحلیل‌گری کهن الگوهای رشد در تائیّۀ کبرای ابن فارض»، مجله زبان و ادبیات عربی (مجله ادبیات و علوم انسانی سابق)، شماره 17، صص 1 ـ 25.
2) ــــــــــــــــــــــ (2019م). «روان‌کاوی شخصیت ابن‌فارض با تکیه بر انگاره انسان کامل»، مجله جمعیه العلمیه الإیرانیه للغه العربیه وآدابها، المجلد 14، العدد 49، صص 111 ـ 130.
3) امیری، پریسا و دیگران (1398). «واکاوی شخصیت ابن فارض در پرتو نظریۀ ژاک لکان»، فصلنامه لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، صص 1 ـ 24.
4) بولن، شینودا (1395). نمادهای اسطوره ای و روانشناسی مردان، ترجمه مینو پرنیانی و با همکاری پرتو پارسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات آشیان.
5) بیلسکر، ریچارد (1384). یونگ. ترجمه حسین پاینده. تهران: نشر طرح نو.
6) پاتریشا، آدسون (1395). بیداری قهرمانان درون(دوازده گام ایجاد تحول عمقی در زندگی خود و دیگران). چاپ سوم. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
7) پولادی، منیژه و دیگران (1396). «بررسی تطبیقی کهن‌الگوهای آنیما و آنیموس در اشعار سیمین بهبهانی و غاده السمان»، کاوش نامه ادبیات تطبیقی(مطالعات تطبیقی عربی ـ فارسی)، دوره 7، شماره 26، صص 1 ـ 20.
8) جامی، عبدالرحمن (1373). نفحات الأنس من حضرات القدس، تهران، مؤسسه اطلاعات، چاپ دوم.
9) جم زاده، الهام(1387). آنیما در شعر شاملو، تهران: شهر خورشید.
10) رابرتسون، رابین (1395). یونگ‌شناسی کاربردی. ترجمه ساره سرگلزایی. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
11) ـــــــــــــــ (1398). کهن‌الگوهای یونگی (از خودآگاه یونگ تا ناخودآگاه گودل)، مترجم: بیژن کریمی، تهران: نشر دف.
12) زهره‌وند، سعید (1390). «عشق و مستی در شعر ابن فارض و حافظ»، فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی (پژوهش‌های زبان و ادبیات عربی)، کرمانشاه، دانشگاه رازی کرمانشاه، صص 51 ـ 82.
13) سرگلزایی، محمدرضا (1396). یادداشت های یک روانپزشک، چاپ هشتم، تهران: نشر قطره.
14) ـــــــــــــــــــ (1393). کوزه ای از آب بحر(بازخوانی درس های مثنوی برای زندگی امروز)، تهران: نشر بهار سبز.
15) سلمانی نژادمهرآبادی، صغری و دیگران (1391). «بررسی و تحلیل چیستی و چگونگی ظهور کهن الگوی آنیما و آنیموس در شعر طاهره صفارزاده»، نشریه زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، شماره 2، صص 107 ـ 126.
16) شمیسا، سروش(1374) . نگاهی به سهراب سپهری، چاپ ششم، تهران: مروارید.
17) شولتز، دوان‌پی. و دیگران (1393). نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمدی، ویراست دهم(چاپ سی‌ام)، تهران: نشر ویرایش.
18) صفری، جهانگیر و دیگران (1385). «بررسی برخی از کهن‌الگوها در اشعار احمد شاملو»، مجله پژوهش‌های ادبی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، صص 113 ـ 144.
19) طالب‌زاده شوشتری، عباس و دیگران (1398). «تجلی خوانندۀ ضمنی در ساز موسیقی و تسمیه شراب، موردکاوی باده سرایی ابن فارض و أعشی)، مجله ادب عربی، تهران، دانشگاه تهران، صص 87 ـ 107.
20) فوردهام، فریدا (1397). مقدمه ای بر روان شناسی یونگ، ترجمه مسعود میر بهاء، تهران: فراین.
21) فیست، جست و دیگران (1387). نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمدی، چاپ سوم، تهران: نشر روان.
22) قائمی، فرزاد (1389). «پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوه کاربرد آن در خوانش متون ادبی». فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی. ش11 و 12. صص33-56.
23) مورنو، آنتونیو (1393). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. چ8. تهران، نشر مرکز.
24) نامدار، لیدا و دیگران (1395). «بررسی تطبیقی کهن‌الگویی آنیما در شعر عبدالوهاب البیاتی و مهدی اخوان ثالث»، ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، ش1، صص 79 ـ 107.
25) والتر اوداینیک، ولودیمر (1379). یونگ و سیاست: اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کارل گوستاو یونگ. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر نی.
26) هال، کاولین اس. و دیگران (1393). نظریه‌های تحلیل روان 2. مقدمات روان‌شناسی یونگ. ترجمه شهریار شهیدی، قم: آینده درخشان.
27) یونگ‌الف، کارل گوستاو (1382). اصول نظری و شیوه روان‌شناسی تحلیلی یونگ. سخنرانی‌های کلینیک تاویستوک. ترجمه فرزین رضاعی. تهران: ارجمند.
28) ــــــــــــــــــ ب(1382). تحلیل رؤیا (گفتارهایی در تعبیر و تفسیر رؤیا). ترجمه رضا رضایی. چ2. تهران: نشر افکار.
29) ـــــــــــــــــ (1385). روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمه محمدعلی امیری. چ4. تهران: علمی و فرهنگی.
30) ـــــــــــــــــ (1389). روح و زندگی. ترجمه دکتر لطیف صدقیانی. چ4. تهران: فراین.
31) ــــــــــــــــــ (1390). خاطرات، رویاها، اندیشه ها، ترجمه پروین فرامرزی، تهران: به نشر.
32) ـــــــــــــــــ (1391). یونگ پاسخ به ایوب. ترجمه فؤاد روحانی. چ4. تهران: دیبا.
33) ـــــــــــــــــ الف(1392). انسان و سمبولهایش. ترجمه محمود سلطانیه. چ9. تهران: نماد.
34) ـــــــــــــــــ ب(1392). روان‌شناسی و کیمیاگری (انسان و اسطوره‌هایش). ترجمه محمود بهفروزی. چ2. تهران: چاپ نیل.
35) ـــــــــــــــــ ج(1392). مشکلات روانی انسان مدرن. ترجمه محمود بهفروزی. چ3. تهران: دیبا.
36) ـــــــــــــــــ د(1392). انسان در جست‌وجوی هویت خویشتن. ترجمه محمود بهفروزی. چ4. تهران: دالاهو.
37) ـــــــــــــــــ الف(1393). خود ناشناخته (فرد در جامعه امروزی). ترجمه مهدی قائنی. چ2. تهران: فراین.
38) ـــــــــــــــــ ب(1393). روا‌نشناسی و شرق. ترجمه لطیف صدقیانی. چ3. تهران: دیبا.
39) ـــــــــــــــــ ج(1393). روان‌شناسی و تعلیم و تربیت. ترجمه علی محمد برادران رفیعی. چ3. تهران: دیبا.