تحلیل اجتماعی لمفهوم الطفل ومرحله الطفوله فی آراء الإمام أبی حامد محمد الغزالی

نوع المستند : پژوهشی اصیل

المؤلفون
1 استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران
2 دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه الزهرا (س)
المستخلص


إنّ الاهتمام بالطفل وقضیه الطفوله قد کان موجودا طوال التاریخ باعتباره نموذجا اجتماعیا قبل ظهور علم الاجتماع المعرفی. حاول البحث الراهن دراسه آراء الإمام محمد الغزالی وأفکاره حول الطفوله لمعرفه مدی اهتمامه بمرحله الطفوله من حیاه الإنسان. وفی حال کان هناک اهتمام من الإمام الغزالی بموضوع الطفوله فما هی آراؤه حول الموضوع وما هی أفکاره حول سن الطفوله وطبیعه الطفل والکیانات الاجتماعیه، وخصائص مرحله الطفوله ونقاط ضعفها وقوتها. یعدّ الإمام أبو حامد الغزالی من المفکرین المشهورین فی القرن الخامس الهجری، وقد کانت آراؤه فی مجال التعلیم والتربیه والفکر الإلهی والإنسانی لها تأثیر کثیر علی من تبعه من المفکرین والمهتمین بالمجال التربوی. هذه الدراسه تمت وفق المنهج الإسنادی الوثائقی، وتشمل الوثائق المدروسه نوعین من الأسناد؛ النوع الأول والنوع الثانی. أظهرت النتائج بأن الغزالی قد اهتم بموضوع الطفوله ورأی أن طبع الطفل هی طبع طاهر وبعید عن الذنوب والمعاصی. والأطفال یمکن تعریفهم علی أساس کیانین اثنین الأول کیان الأسره والثانی کیان "المکتب" أو المدرسه، وکل من هذین الکیانین یقومان بتعلیم الطفل وتأدیبه وتربیته. الطفل یتسم بصفات مثل ضعف العقل وروح التقلید والنقص، وبوجوده ضمن المجتمع فهو یتعلم ویتأثر من الکبار الذین یحیطون به. یری الغزالی أن مرحله الطفوله تبدأ منذ انعقاد النطفه وتنتهی هذه المرحله لدی الإناث عند سن الرشد والبلوغ (9 سنوات هجریه کامله)، ولدی الذکور تنتهی فی سن السادسه عشر، وبعد هذه المرحله یمکن للأنثی والذکر الدخول فی عالم الحیاه الزوجیه وبعباره أخری الدخول فی عالم الکبار. قادت النتائج الباحثین إلی الاعتقاد بأن الغزالی کان عند حدیثه عن الطفوله یستهدف طفوله الذکر أکثر من طفوله الأنثی وکان یقصد بالطفل الولد إلی حد کبیر.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


1. جواهرفروش‌زاده، عبدالرحیم (1372)، آراء تربیتی غزالی، کیهان اندیشه، شماره 52.
2. جیمز، آلیوس؛ جنکس، کریس؛ پروت، آلن (1393)، جامعه‌شناسی دوران کودکی (نظریه‌پردازی درباره‌ی دوران کودکی)، ترجمه علیرضا کرمانی و علیرضا ابراهیم آبادی، تهران: نشر ثالث.
3. حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، ج 1، تهران: صفا.
4. خالق‌خواه، علی (1393)، رابطه عقل و دین از دیدگاه غزالی و اشارات آن در تربیت دینی (تربیت دینی براساس باورهای ایمان‌گرایانه غزالی)، پژوهش‌های علم و دین، دوره 5، شماره 2، صص: 130- 111.
5. رفیعی، بهروز (1381)، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، قم و تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
6. روسو، ژان ژاک (1388)، امیل یا آموزش و پرورش، ترجمه غلام‌حسین زیرک زاده، تهران: شرکت سهامی چهر.
7. زرین کوب، عبدالحسین (1396)، فرار از مدرسه: درباره زندگی و اندیشه ابوحامد غزالی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی).
8. طبرسی، میرزا آقا نوری (1408ق)، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت (ع).
9. طوسی، محمد بن حسن (1408ق.)، التبیان فی تفسیر القرآن، ترجمه و مقدمه شیخ آغابزرگ تهرانی و احمد قصیر عاملی، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث العربی، جلد سوم.
10. عطاران، محمد (1368)، آراء مربیان بزرگ مسلمان درباره تربیت کودک، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
11. غزالی، ابوحامد (1333)، مکاتیب فارسی غزالی، به اهتمام عباس اقبال.
12. غزالی، ابوحامد (1362) شک و شناخت (المنقذ من الضلال)، ترجمه صادق آیینه‌وند، تهران: امیرکبیر.
13. غزالی، ابوحامد محمد (1317)، نصیحه‌الملوک، با مقدمه، تصحیح و حاشیه جلال‌الدین همایی، تهران: چاپخانۀ مجلس.
14. غزالی، ابوحامد محمد (1383)، کیمیای سعادت، به تصحیح حسین خدیوجم، جلد اول و دوم، تهران: انتشارات کتاب‌های جیبی.
15. فرهادیان، فاطمه؛ سراج‌زاده، حسن (1398)، بررسی تطبیقی مبانی تربیت اخلاقی از منظر غزالی و مهدی نراقی، اخلاق، دوره 9، شماره 33، صص: 181- 151.
16. کارا دُو وُو، بارون (1361)، متفکران مسلمان (فلسفه‌س مدرسیگری و علم کلام و تصوف)، جلد چهارم، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
17. کاردان، علی محمد؛ اعرافی، علیرضا؛ پاک سرشت، محمدجعفر؛ حسینی، علی اکبر و ایرانی، حسین (1372)، درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی، فلسفه تعلیم و تربیت، جلد اول، تهران: سمت.
18. لاک، جان (1398)، جستاری در خصوص فاهمۀ بشری، ترجمه کاوه لاجوردی، تهران: نشر مرکز.
19. لاک، جان (1399)، جستاری در خصوص فاهمه بشری، ترجمه کاوه لاجوردی، تهران: نشر مرکز.
20. متز، آدام (1364)، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا (رنسانس اسلامی)، جلد اول، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
21. وگان، جفری (1395)، تربیت سیاسی در اندیشه هابز، تهران: نشر نی.
22. همایی، جلال‌الدین (1342)، غزالی‌نامه، چاپ دوم، تهران: انتشارات فروغی.
23. Denzin, N. (1977), childhood socialization, San Francisco: Jossey -Bass.
24. Elkin, F., and Handel, G. (1972), the child and society: the process of socialization, New York, Random House.
25. Goslin, (1969), Handbook of socialization theory and research, Chicago: Rand McNally.
26. Danziger, K. (1970), reading in child socialization, Oxford: Pregamon.
27. Morison, A., and Mcintyre, D. (1971), Schools and socialization, Harmonds worth: Penguin.
28. White, G. (1977), socialization, London: Longman.