التباعدیه والتماهی للجمهور فی فیلم «فروشنده» (البائع) للمخرج أصغر فرهادی فی ضوء آراء برتولت بریخت

نوع المستند : مقالات علمی پژوهشی

المؤلفون
دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
المستخلص
أراد بریخت من المسرح أن یتحول إلی منبر للحوار ولیس منصه للأوهام، ووضع مفهوماً جدیداً للإبداع المسرحی عرف بـ"التغریب" أو "المسرح الملحمی"، الذی یهدف إلی حث دائره النقد فی ذهن المتفرج. إن هذا المفهوم یستند إلی فکره "صناعه ما هو غریب" وهذا ما یحوله إلی فعل شعری، وکان بریخت یهدف من مفهومه هذا إلی انتزاع الانفعال من الإنتاج المسرحی وإیجاد تباعدیه بین المشاهد و شخصیات المسرحیه وانفکاک الممثلین عن أدوارهم. وتحویل المتفرج السلبی الی مشاهد فعال و ایجابی. هذا ویُعدُّ أصغر فرهادی من أهم المخرجین السینمائیین الإیرانیین، وهو من القلائل الذین یملکون نمطاً خاصاً بهم، وفیلم البائع من أهم أفلامه حیث إننا فی هذا المقال نسعی إلی أن نُظهر الطریق الذی سلکه هذا الفیلم من أجل إیجاد مشاهدین متفاعلین وایجابیین، وبقراءه کافیه لفیلم البائع ومن خلال محورین رئیسیین وهما الشخصیات وحواراتها والثانی هو الجانب الإخراجی، حیث یمکننا أن نری طریقه تشکیل هذا الجمهور، وذلک من خلال المنطق الاستقرائی لهذا الفیلم مع آراء برتولت بریخت، وأسباب تأثیر فیلم "فروشنده" (البائع) علی الجمهور حیث سوف یتم تحلیله من خلال مفاهیم التباعدیه والتماهی. ویبدو أن فرهادی یستخدم نفس الأسالیب غیر المباشره لبریخت، للوصول إلی المشاهد الفعال ویجبر الجمهور علی التفکیر، وذلک من خلال وسائل وطرق غیر مباشره. ولکن بطبیعه الحال، فإن أسلوب فرهادی لا یتناقض مع خلق تماهی الجمهور مع شخصیات الفیلم، وبالإضافه إلی خلق نوع خاص وحدیث من التباعدیه بطریقته الخاصه وذلک من خلال حرکات الکامیرا، الدیکور، الدیکوباج، التأطیر الفیلمی، والسرد الروائی. لأنه وفی العصر الحالی أمام موضوعات عادیه وبمعالجه عادیه للقصه، فإن ذلک لا یجبر ولا یدعو المشاهد للتفکیر.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- ایگلتون، تری. (1383)، مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمه: اکبر معصوم بیگی. تهران: دیگر.
_ إیجلتون تیری ، المارکسیه والنقد الأدبی، ترجمه، جابر عصفور، دار قرطبه للطباعه والنشر،الدار البیضاء، ط2، 1986.
_ إبراهیم، محمد حمدی نظریه الدراما الإغریقیه، ، سلسله أدبیات، الشرکه المصریه العالمیه للنشر_ لونجمان، 1994،
القاهره .
_ إبراهیم، حماده، ،(1994) فن الشعر، أرسطو، ترجمه ، نشر مکتبه الانجلو المصریه.
_ الکساندر، ویکتوریا، (1390)، جامعه شناسی هنرها، برگردان اعظم راودراد، تهران. موسسه تآلیف، ترجمه ونشر آثار
هنری (متن).
- برشت، برتولت. (1378)، درباره تئاتر، ترجمه: فرامرز بهزاد. تهران: خوارزمی.
_ بریخت، برتولت، شعبیه الأدب وواقعیته، ترجمه، د. رضوان عاشور، مجله عیون المقالات، العدد 11، 1988.
_ بریخت، برتولت، نظریه المسرح الملحمی، ترجمه جمیل نصیف التکریتی، بیروت: عالم المعرفه. 2006.
- برلاو، روت. (1377). از برشت می گویم ("لایی - تو"ی برشت). ترجمه: مهشید میرمعزی، تهران: آبانگاه.
_ بنجامان، فالتر، بریخت، ترجمه أمیره الزین، بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر، 1974.
_ بنیت، سوزان، جمهور المسرح، ترجمه سامح فکری، القاهره: منشورات مهرجان القاهره الدولی السادس للمسرح
التجریبی، 1999.
- حدادی، محمدحسین. (1387). "زندگی گالیله، تئاتر روایی برشت در خدمت اهداف انسانی"، نشریۀ پژوهش ادبیات معاصر جهان. ش43: ص 57-70.
_ جورج بلیخانوف، الفن والتصور المادی للتاریخ، ترجمه جورج طرابیشی، دار الطلیعه، بیروت، ط1، 1977.
_ دراج، فیصل، نقد الأیدیولوجیا الأخلاقیه فی مسرح بریخت، دمشق: اتحاد الکتاب العرب، مجله الموقف الأدبی، 1975.

- راودراد، اعظم. (1391). جامعه‌شناسی سینما و سینمای ایران. تهران: دانشگاه تهران.
_ رامین، علی، (1387) مبانی جامعه شناسی هنر، تهران، نشرنی.
- رضوانی، سعیده. (1390). "جدائی نادر از سیمین یا جدائی انسان از اخلاق؟". مجلۀ گزارش. ش 226: ص64-65.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1382). ارسطو و فن شعر. (چاپ چهارم) تهران: امیرکبیر.
- ژان، کازنو. (1370). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه: باقر ساروخانی و منوچهر محسنی. تهران: اطلاعات.
- سلدن، رامان، پیتر ویدوسون. (1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمه: عباس مخبر، تهران، طرح نو.
_ سلدن، رامان النظریه الأدبیه المعاصره، ترجمه جابر عصفور، دار قباء للطباعه والنشر والتوزیع (القاهره)، د ط، 1998.
_ سعید علوش، المصطلحات الأدبیه المعاصره، مطبوعات المکتبه الجامعیه، الدار البیضاء، 1984.
_ سخسوخ، أحمد ،(2006) بریخت، برتولت، تخطیط لنظرته الجمالیه، ، القاهره: مجله المسرح والسینما،
- صنعت‌جو، حمید. (1391). شباهتها و همانندیهای جامعه‌شناسی و سینما. تبریز: عمیدی.
- قادری، بهزاد.(1370) "شفقت و ترس و معضل کاتارسیس"، فصلنامه تئاتر، انتشارات نمایش. ش ۱۳: ص ۲۲۲.
- گلدمن، لوسین. (1390). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمه: محمدجعفر پوینده. تهران: نقش جهان.
- گیدنز، آنتونی و کارن بردسال. (1389). جامعه‌شناسی. (چاپ هفتم) ترجمه: حسن چاوشیان. تهران: نی. (ویرایش
چهارم).
Brecht, Bertolt. (1936). "Das epische Theater". In: Brecht, B. Schriften zum Theater. Bd. 3.
Frankfurt/Main.
Hayward, Susan. (2002). Cinema Studies: The Key Concepts. (Second Edition). London: Routledge.
Stam, Robert. (2000). Film Theory An Introduction. Blackwell: Malden.
Thompson, John B. (1995). The Media and Modernity: A Social Theory of the Media. Combridge: Polity.