زیبایی‌های ساختاری و معنایی در قرآن کریم و چالش‌های ترØ‌مه به فارسی

Author
دانشیار پردیس قم دانشگاه تهران
Abstract
هر پژوهشگری که بخواهد از زاویه زبان شناسی، به زیبایی های ساختاری و معنایی و چالش های ترجمه قرآن کریم بپردازد، به ناچار بایستی متوجه استعدادهای بالقوه تعبیری تمام واژه هایی باشد که در قالب های صرفی گوناگون ریخته شده اند و بر حسب حال و مقام ها و موقعیت های گوناگون در ترکیب هایی قرار گرفته اند و ویژگی هایی همچون پویایی، پیام رسانی و الهام بخشی و اثر گذاری بر دریافت دارنده پیام را از آن خود نموده و مترجم را در مراحل نقل پیام به چالش کشانده اند.
این مقاله به شیوه توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر زبان شناسی ساختاری به دنبال بررسی امکانات تعبیری نهفته در واژها وترکیب هایی است که در قالب های صرفی ونحوی ریخته شده اند. به عبارت دیگر این مقاله در پی بررسی نشانه های زبانی دارای گستره ی معنایی است که به تحلیل گر امکان می دهد تا از طریق هم نشینی ها وجانشینی ها، به ویژه وقتی که می خواهد نقش مترجم را بازی کند، معانی نهفته در آن ها را بیرون کشد و به خوانندگان زبان مقصد ارائه دهد. علاوه بر این، چالش های ترجمه با تکیه بر قرآن کریم در ذیل هریک از مباحث: آوایی، صرفی و نحوی و با تکیه بر دیدگاه های زبانشناسان و نشانه شناسان بررسی می شوند. از جمله نتایجی که در پایان این پژوهش ممکن است به آن دست یافت می توان به دو مورد اشاره نمود:
* مترجم بایستی به توانمندی های هر زبان وقوانین جهت دهنده وفرهنگ های حاکم بر زبان مبدأ توجه کند تابتواند آن را به زبان مقصد انتقال دهد.
* اگر همانندی های ترکیبی بر این دلالت دارند که عنصرهای سازنده کلام و متن با هم نشینی های ساختاری تجدید قوا می کنند، مترجم بایستی تلاش کند معانی ناپیدای واژگان و جمله ها را نیز ترجمه کند.

[1]  القرآن الکریم.
[2]  أبو حمدان، سمیر (1412ق/ 1991م)، الإبلاغیه فی البلاغه العربیة، الطبعه الأولی، عویدات الدولیة، بیروت.
[3]  أمبرتو إیکو (1428ق /2007م)، العلامة: تحلیل المفهوم وتأریخه. سعید بنکراد، الطبعه الأولی، کلمه والمرکز الثقافی العربی، بیروت.
[4]  السامرائی، فاضل صالح (1428ق/2007م)، معانی النحو، الطبعه الأولی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
[5]  العسکری، أبوهلال (1371ﻫ.ق/1952)، الصناعتین، تحقیق: علی محمد البجاوی ومحمد أبوالفضل إبراهیم، الطبعه الأولی، دار إحیاء الکتب العربیة، بیروت.
[6]  قطب، سیّد (1415ق /1995م)، النقد الأدبی: أصوله ومناهجه، دار الشرق، بیروت.
[7]  علی، محمد محمد یونس (1428 ق/ 2007م)، المعنی وظلال المعنی، الطبعه الثانیة، دار المدار الإسلامی، بیروت.
الفارسیة
[8]  قرآن کریم، ترجمه: آیتی، عبدالحمید.
[9]  ـــ، أنصاریان،مسعود.
[10]   ـــ، إلهی قمشه‏ای، مهدی.
[11]   ـــ، إمامی ابوالقاسم.
[12]   ـــ، پاینده، ابوالقاسم.
[13]   ـــ، پورجوادی کاظم.
[14]   ـــ، خواجوی، محمد.
[15]   ـــ، خرمشاهی، بهاء الدین.
[16]   ـــ، رهنما.
[17]   ـــ، فارسی ،جلال الدین.
[18]   ـــ، فولادوند، محمد مهدی.
[19]   ـــ، فیض الاسلام ،علیّ نقیّ.
[20]   ـــ، کاویان پور، أحمد.
[21]   ـــ، مجتبوی ،جلال الدین.
[22]   ـــ، معزّی کاظم.
[23]   ـــ، مکارم شیرازی، ناصر.
[24]   أحمدی، بابک (1386ﻫ.ش / 1429ق / 2008م)، ساختار وتأویل متن، (بنیه وتأویل النص) چاپ نهم، نشرمرکز، تهران.
[25]   چندلر، دانیل (1387ﻫ. ش/1430ق/2009م)، مبانی نشانه شناسی (أسس البنیویة)، مهدی پارسا، ط 2، پژوهشگاه فرهنگ وهنر إسلامی، طهران.
[26]   دُلیل، جان (1381 ﻫ.ش/1424ق/2003)، تحلیل کلام روشی برای ترجمه: نظریه وکاربرد (تحلیل الخطاب أسلوب للترجمة: نظریه وتطبیق)، ترجمه: اسماعیل فقیه، ط 1، رهنما، طهران.
[27]   ساراپ، مادن (1382 ﻫ.ش/ 1425ق/2004م)، پسا ساختارگرایی وپسامدرنیسم (مابعد النبیویه وما بعد الحداثة)، ترجمه: محمدرضا تاجیک، ط 2، نشر نی، طهران.
[28]   صالحی، مجید (1376ﻫ /1419ق/ 1998م)، تکیه وکارکردهای آن در گزینش عناصر واژگانی در ترجمه قرآن الکریم (الاستناد واستخداماته فی اختیار العناصر المعجمیه فی ترجمه القرآن الکریم)، ترجمان وحی، السنه الأولی، العدد 1.
[29]   عمر، أحمد مختار (1385 ﻫ.ش/ 1427ق/ 2007م)، معناشناسی (علم الدلالة)، ترجمه: سیّد حسن سیّدی. ط 1، دانشگاه فردوسی، مشهد.
[30]   لطفی پورساعدی، کاظم (1385 ﻫ.ش /1427 ق / 2007م)، اصول و روش های ترجمه (مبادئ و أسالیب الترجمة)، ط 7، مرکز نشر دانشگاهی، طهران.
[31]   مارتین، والاس (1386 ﻫ.ش /1428ق/2008م)، نظریه های روایت (نظریات السرد)، ترجمه: محمد شهبا. ط 2، هرمس، طهران.