التقیه المداراتیه فی علم الکلام الاجتماعی وآثارها التربویه

نوع المستند : پژوهشی اصیل

المؤلفون
1 الطالبه الدکتوراه فی قسم الدراسات الشیعیه، جامعه الأدیان والمذاهب بقم، قم، إیران
2 الاستاذ المشارک فی قسم الدراسات الشیعیه، جامعه الادیان والمذاهب، قم، ایران
3 الاستاذ المساعد فی قسم علوم القرآن والحدیث، جامعه المصطفی، قم. ایران
المستخلص
تعتبر التقیه المداراتیه مکوّناً تشریعیاً فی الفقه الإمامی وهی من أقسام التقیه العامه وتعنی التقیه لجلب المنفعه، بخلاف القسم الآخر من التقیه وهی التقیه الخوفیه ویراد منها تجنب الضرر. کما أنها، أی التقیه المداراتیه، مفرده عقدیه فی المذهب الإمامی تؤسّس لمنهجٍ أصیلٍ للارتقاء بالمجتمع، ولها آثار تربویه تنعکس علی مختلف شرائحه لما تحقّقه من وحدهٍ وتناغمٍ بین أفراده، خصوصاً بعد تلاقیها مع بعض مفردات علم الکلام المعاصر کنقطه مشترکه، ونعنی تحدیداً علم الکلام الاجتماعی الذی یسعی إلی استخراج المعتقدات الدینیه ذات البعد الاجتماعی وتبیینها وبلورتها کمنظومه متکامله مع ردیفیها الأخلاق والفقه، والدفاع عنها، وکشف ما لها من تأثیر علی سلوک الفرد والمجتمع. من هذا المنطلق، قمنا فی هذا البحث بدراسه التقیه المداراتیه علی ضوء الکلام الاجتماعی المعاصر، ورفع الشبهات الوارده علی المکلف عند تطبیق التقیه المداراتیه فی المجتمع، وآثارها علی الفرد والمجتمع البعیده والقریبه وذلک بمنهج توصیفی تحلیلی، واصلین إلی بعض النتائج من أهمها: 1.للتقیه المداراتیه دور قویّ فی استحکام روابط المسلمین وأبناء المذهب الواحد باعتبارها اللبنه الأساسیه للتماسک الاجتماعی. 2.وضوح حدود التقیه المداراتیه وأنها لا تعنی التساهل ولا الاستخفاف علی حساب مسلمات الدّین. 3.وضوح الأبعاد الاجتماعیه للتقیه المداراتیه وأنها عامل أساسی فی نهضه المجتمع وتآزر لحمته.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


The Holy Quran.
Nahj al-Balagha.
Akhlaghi, Mohammad Nabi. 1397 Sh. “Naqsh taqiyyi-yi mudārātī dar taʿāmulāt ijtimāʿī wa siyāsī-yi bashar.” Andīshi-hāyi ḥuqūqī.
Amiri, Farzad. 1391 Sh. “Barrasī-yi mabāḥith kalām ijtimāʿī Ayatollah Javadi Amoli.” Master’s diss. University of Qom.
Borujerdi, Hossein. 1384 Sh. Jāmiʿ aḥādīth al-Shīʿa. Qom: Institute for the Revival of al-Sayyid al-Borujerdi’s Works.
Ebadi, Ali Hamoud. 2009. Falsafat al-dīn li-l-Sayyid Kamal al-Haydari. Beirut: Dar al-Hadi.
Fazel Lankarani, Mohammad Javad. 1372 Sh. “Taqiyyi-yi mudārātī.” Mīqāt ḥajj.
Ḥurr al-ʿĀmilī, Muḥammad b. al-Ḥasan al-. 1996. Wasāʾil al-Shīʿa. Beirut: Muʾassasa Ihyaʾ Turath Ahl al-Bayt.
Khomeini, Ruhollah. 1385 Sh. Wilāyat faqīh. Tehran: Institute for the Compilation and Publication of the Works of Imam Khomeini.
Kulaynī, Muḥammad b. Yaʿqūb al-. 2008. Al-Kāfī. Beirut: Dar al-Taʿaruf.
Mahdavi, Seyyed Valiyollah. 1396 Sh. “Taqiyyi-yi mudārātī wa taʾthīr ān bar taqrīb madhāhib bā taʾkīd bar mabānī-yi naẓarī wa sīri-yi ʿamalī-yi Imam Khomeini.” PhD diss. University of Religions and Denominations.
Makarem Shirazi, Nasser. 1386 Sh. Al-Qawāʿid al-fiqhiyya. Qom: Hadaf Publications.
Mousavi, Mohammad Yaghoub. 1392 Sh. Mabānī-yi fiqhī-yi taqiyyi-yi mudārātī. Qom: Markaz Fiqhi Aʾimma Athar.
Nūrī, Mīrzā Ḥusayn al-. n.d. Mustadrak al-wasāʾil. Qom: Muʾassasa Ahl al-Bayt li-Ihyaʾ al-Turath.
Rajabi, Hossein and Sayyed Valiyollah Mahdavi. 1397 Sh. “Taqiyyi-yi mudārātī az dīdgāh Imam Khomeini.” Pazhūhishnāmi-yi madhāhib Islāmī 5, no. 10 (autumn and winter): 177-99.
Reyshahri, Mohammad. 1397 Sh. Mawsūʿat al-ʿaqāʾid al-Islāmiyya fī l-kitāb wa-l-sunna. Qom: Dar al-Hadith.
Rostami Yekta, Fayyaz. 1400 Sh. “Ḍarūrat tawsiʿi-yi kalām ijtimāʿī-yi Islam bā takyi bar andīshi-yi ustād Muṭahharī.” Falsafi-yi dīn 18, no. 2 (summer): 273-93.
Ṣadūq, Muḥammad b. ʿAlī al-. 1432 AH. Al-Iʿtiqādāt. Qom: al-Imam al-Mahdi Institute.
Safari Forushani, Nematollah. 1396 Sh. Naqsh taqiyyi dar istinbāṭ. Qom: Islamic Sciences and Culture Academy.
Sajedi, Akbar. 1391 Sh. “Taqiyyi-yi mudārātī.” Available on the Website of the Office of Hajj and Pilgrimage.
Shakeri Zavardehi, Ruhollah, and Marzieh Abdoli Masinan. 1393a Sh. “Barrasī-yi taṭbīqī-yi uṣūl rawishshinākhtī-yi kalām ijtimāʿī wa jāmiʿishināsī-yi dīn bā taʾkīd bar kārkardgirāyī.” Andīshi-yi nuwīn dīnī 10, no. 39: 27-44.
Shakeri Zavardehi, Ruhollah, and Marzieh Abdoli Masinan. 1393b Sh. “Kalām ijtimāʿī (chīstī, khāstgāh, rūykard).” Taḥqīqāt kalāmī 2, no. 5 (summer): 109-26.
Soroush Mahallati, Mohammad. 1378 Sh. “Ḥadd wa ḥikmat mudārā.” Mīqāt ḥajj 8, no. 30: 178-93.
Ṭabarsī, Faḍl b. al-Ḥasan al-. 1998. Majmaʿ al-bayān fī tafsīr al-Qurʾān. Beirut: Al-Aʿlamī Institute.
Ṭabāṭabāʾī, Muḥammad Ḥusayn. 2000. Al-Mīzān fī tafsīr al-Qurʾān. Beirut: Al-Aʿlamī Institute.
Taghavizadeh, Sirous. 1394 Sh. “Barrasī-yi ārāʾ kalām ijtimāʿī ḥaḍrat Ayatollah Jafar Sobhani.” Master’s diss. University of Qom.
Taghizadeh Davari, Mahmoud. 1386 Sh. Majmūʿi maqālāt ijtimāʿī. Qom: Shiʿishinasi Publications.
Taghizadeh Davari, Mahmoud. 1393 Sh. Darāmadī bar ilāhiyyāt ijtimāʿī. Qom: Shiʿishinasi Publications.
Tarkhan, Ghasem. 1391 Sh. “Naqsh ʿilm kalām dar ʿulūm ijtimāʿī.” Kitāb naqd 14, no. 64: 160-63.
ar.wikipedia.org