دراسه الخصائص المتعلقه بعناصر المنهج البیئی فی نظام التعلیم العالی علی أساس نموذج أکر

نوع المستند : پژوهشی کیفی

المؤلفون
1 طالب دکتوراه فی دراسه المناهج، قسم العلوم التربویه، فرع آزادشهر، جامعه آزاد الإسلامیه، آزادشهر، إیران
2 أستاذ مساعد، قسم العلوم التربویه، فرع آزادشهر، جامعه آزاد الإسلامیه، آزادشهر، إیران
3 أستاذ مشارک، قسم العلوم التربویه، فرع آزادشهر، جامعه آزاد الإسلامیه، آزاد شهر، إیران
4 أستاذ مساعد، قسم العلوم التربویه، فرع آزادشهر، جامعه آزاد الإسلامیه، آزاد شهر، إیران.
المستخلص
یسعی البحث الراهن إلی «تحدید خصائص وممیزات عناصر نموذج المناهج البیئیه فی نظام التعلیم العالی علی أساس نموذج أکر لمرحله البکالوریوس". إن طریقه هذه الدراسه کانت نوعیه وقائمه علی إستراتیجیه معرفه الظواهر. لقد شمل نطاق هذه الدراسه مختلف أنواع الجامعات فی البلاد (الحکومیه وبیام نور والحره) الواقعه فی شمال وشمال شرقی البلاد وشکل متخصصو المناهج والتعلیم البیئی العاملون فیها المجتمع الإحصائی لهذه الدراسه. کان من بین المشارکین فی هذه الدراسه خبراء وأساتذه فی مجال المناهج والتعلیم البیئی وقد تم اختیارهم بشکل دقیق. اعتمدت طریقه الاختیار وفق نظام کره الثلج. وقد استمر اختیار نوعیه المواد إلی أن اکتملت عملیه الإشباع النظری للبیانات، وأخیراً تم القیام بمقابله مع 22 شخصًا، من بینهم 9 أخصّائیین فی المناهج و13 أخصّائیاً فی التربیه البیئیه. لقد تم جمع البیانات المطلوبه من خلال إجراء المقابلات شبه المنظمه وأیضا تحلیلها ودراستها باستخدام الإصدار ال8 من برنامج Nvivo فی بحث نظری أو موضوعی بناءً علی تقنیه "شبکه المحتوی" حین القیام بخطوات الترمیز المفتوح والمحوری والانتقائی المطلوبه. کما شملت هذه الدراسه، استخدام طریقه التقییم المتعلقه بکل من لنکولن وجوبا (1985) التی تأسست من أجل ضمان صحه وموثوقیه المعلومات. لهذا السبب، تمت مراجعه معاییر المصداقیه والموثوقیه والتحقق وقابلیه النقل أیضا. وقد أظهرت النتائج أن نموذج المنهج البیئی عباره عن مجموعه متماسکه من العناصر المختلفه والمترابطه ببعضها البعض مثل شبکات العنکبوت وبعباره ثانیه، إنها حیاتیه وأساسیه من أجل بعضها البعض. ومن خلال هذا النموذج الذی قد تم اقتراحه، فقد ظهر بأن التشاور والتنسیق الصحیح بین بعضهم البعض یؤدی إلی نجاح المناهج البیئیه وتقریب الطلاب من الطریقه المطلوبه والأهداف التی تم الاتفاق علیها. کلیدواژه‌ها: عناصر برنامۀ درسی، زیست ـ محیطی، نظام آموزش عالی، دیدگاه اکِر.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


[1] ابیضی، خاطره (1386). بررسی عنصر زمان در برنامۀ درسی حسابان از دیدگاه شرکای برنامۀ درسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه‌ریزی درسی. دانشگاه شهید بهشتی.
[2] پریشانی، ندا، میرشاه‌جعفری، سیدابراهیم، شریفیان، فریدون و فرهادیان، مهرداد (1395). بررسی تطبیقی عنصر محتوا در برنامۀ درسی آموزش محیط‌زیست متوسطه دوم ایران و چند کشور منتخب و پیشنهاد رویکرد و محتوای مغفول در برنامۀ درسی آموزش محیط زیست ایران، مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره 6، شماره 2، صص 127 تا 152.
[3] پریشانی، ندا، میرشاه‌جعفری، سیدابراهیم، شریفیان، فریدون و فرهادیان، مهرداد (1396). بررسی تطبیقی اهداف آموزش محیط زیست و فعالیت‌های مرتبط با آن در کشورهای منتخب و ایران در راستای پیشنهاد فعالیت‌هایی برای ایران. رویکردهای نوین آموزشی، دوره 12، شماره 1، صص 1ـ 24.
[4] راد، سیدابراهیم، فقیهی، علیرضا، ناطقی، فائزه و معینی‌کیا، مهدی (1396). طراحی چارچوبی برای شناسایی و دسته‌بندی مؤلفه‌های آموزش عالی پایدار در ایران. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 6، شماره 1، صص 29ـ 40.
[5] رحیمی، بهروز (1397). فراتحلیل چالش‌های محیط آموزش عالی در قرن بیست و یکم به عنوان الگوی جهت‌گیری برنامه‌های درسی، مطالعات برنامۀ درسی آموزش عالی، دوره 9، شماره 17، صص 115ـ 166.
[6] زارع، سمیه، زینلی‌پور، حسین، زارعی، اقبال ومحمدی، مهدی (1396). طرح محتوای برنامۀ درسی آموزش توسعۀ پایداردر نظام آموزش عالی ایران: یک پژوهش کیفی. آموزش محیط زیست وتوسعۀ پایدار، دوره 6، شماره 2، صص 25ـ 36.
[7] سازمان حفاظت محیط زیست (1388). برنامۀ جامع آموزش همگانی محیط زیست با رویکرد سند چشم‌انداز برنامّ توسعۀ کشور. تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
[8] سرلک، ناهید، ناطقی، فائزه و جلالوندی، مهناز (1398). واکاری دیدگاه دبیران و اساتید در زمینۀ وضعیت موجود جایگاه آموزش زیست‌محیطی در برنامۀ درسی دورۀ متوسطۀ اول. مطالعات علوم محیط زیست، دوره 4، شماره 4، صص 1963ـ 1973.
[9] سرمدی، محمدرضا و معصومی‌فرد، مرجان (1394)، مطالعۀ نقش آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش چالش‌های زیست‌محیطی با تأکید بر محیط زیست شهری. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 4، شماره 2، صص 38ـ 50.
[10] شبیری، سیدمحمد (1392). تحلیل برنامه‌های آموزش زیست‌محیطی برای شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها در آموزش عالی. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 2، شماره 1، صص 1ـ 10.
[11] شبیری، سیدمحمد، فرج‌اللهی، مهران، کوهی اقدم، الهام و میبدی، حسین (1392). رابطۀ میزان استفاده از رسانه‌های جمعی (با تأکید بر تلویزیون) با ارتقای سطح سواد زیست‌محیطی معلمان. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره 4، شماره 1، صص 23ـ 40.
[12] شمسی پاپکیاده، سیده‌زهرا و شبیری، سیدمحمد (1394). تحلیل برنامه‌های آموزش زیست‌محیطی برای شناسایی قوت‌ها و ضعف‌ها در آموزش عالی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 19، شماره 4، صص 179ـ 192.
[13] صابری‌صحنه، مژده (1390). اثربخشی آموزش محیط زیست در رسیدن به ‌توسعۀ پایدار با رویکرد استفاده از فناوری‌های سازگار با محیط زیست. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران.
[14] صالحی، صادق و پازوکی‌نژاد، زهرا (1393). آموزش عالی پایدار و پایداری محیط زیست، انجمن آموزش عالی ایران، دوره 6، شماره 2، صص 83 ـ 112.
[15] صالحی، صادق وپازوکی‌نژاد، زهرا (1393). محیط زیست در آموزش عالی: ارزیابی دانش زیست‌محیطی دانشجویان دانشگاه‌های دولتی مازندران. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره 2، شماره 4، صص 199ـ 221.
[16] فتحی‌واجارگاه، کورش، موسی‌پور، نعمت‌الله و یادگارزاده، غلامرضا (1393). برنامه‌ریزی درسی آموزش عالی. تهران: مهربان نشر.
[17] فتحی‌واجارگاه،کوروش و شفیعی، ناهید(1386). ارزشیابی کیفیت برنامه درسی دانشگاهی (مورد برنامه درسی بزرگسالان)، مطالعات برنامه درسی، دوره 1، شماره 5، صص 1-26.
[18] فرخیان، فروزان، حسین‌پور، محمد و سلیمانی، آتوسا (1392). تحلیل نقش تحصیلات بر نگرش دبیران مقطع راهنمایی نسبت به معیارهای مرتبط با آموزش محیط زیست. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 2، شماره 1، صص 31ـ 38.
[19] کاویانی، حسن و نصر، نسرین (1397). عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش محیط زیست در ایران: سنتزپژوهی یافته‌ها. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره 10، شماره 2، صص 109ـ 141.
[20] کلانتری، اکرم و سعیدی‌پور، بهمن (1395). بررسی تأثیر آموزش محیط زیست مبتنی‌بر تئوری ارتباط‌گرایی بر میزان یادگیری و ارتباط با طبیعت دانش‌آموزان پایۀ ششم ابتدایی. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 5، شماره 1، صص 5 ـ 11.
[21] کوچکیان، حورا، حجازی، سیدیوسف، رضایی، عبدالمطلب و پیشبین، سیداحمدرضا (1399). تعیین مؤلفه‌های تلفیق محتوای برنامۀ درسی میان‌رشته‌ای محیط زیست پایدار برای آموزش عالی کشاورزی با استفاده از TOPSIS و ANP فازی. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 8، شماره 3، صص 21ـ 36.
[22] ماجدی، پری‌سیماسادات، نادری، عزت‌اله و سیف‌نراقی، مریم (1398). صلاحیت‌های معلمی متناسب با ویژگی‌های جهانی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه مدیران و معلمان نمونۀ مدارس. مدیریت مدرسه، دوره 7، شماره 1، صص87ـ 104.
[23] محرم‌نژاد، ناصر و حیدری، عمران (1385). تدوین الگوی مدیریتی توسعۀ پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 8، شماره 1، صص 68ـ 77.
[24] محمودی، حسین و ویسی، هادی (1384). ترویج و آموزش محیط زیست رهیافتی در حفاظت از محیط زیست. علوم محیطی، دوره 2، شماره 8، صص 57 ـ 64.
[25] مهرمحمدی، محمود (1393). برنامۀ درسی: دیدگاه‌ها،رویکردها و چشم‌اندازها. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
[26] میبدی، حسین، امیدوار، بابک، عنایتی، اشرف‌السادات و رشیدی، سحر (1392). آیا نوع مدرسه در آگاهی‌های محیط زیستی دانش‌آموزان ابتدایی تفاوت ایجاد می‌کند؟. آموزش محیط زیست و توسعۀ پایدار، دوره 1، شماره 4، صص 10ـ 19.
[27] وکیلی‌نژاد، رزا (1399). ارزیابی دانش محیط زیستی در برنامۀ درسی دورۀ کارشناسی ارشد رشته‌های طراحی و برنامه-ریزی شهری. آموزش مهندسی ایران، دوره 22، شماره 87، صص 73ـ 90.
] 28[ Abd-EI-Salam, M., EI-Naggar, H., & Hussein, R.A. (2009). Environmental Education and Its Effect on the Knowledge and Attitudes of Preparatory School Students, Journal of Egypt Public Health Association, 84(3&4), 343-375.
] 29[ Akker, J. V. D. (2003). Curriculum perspectives: An introduction. In J. van den Akker, W. Kuiper & U. Hameyer (Eds.), Curriculum landscapes and trends (pp. 1-10). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
[30] Bui, C. (2011). Community- based environmental education and its participatory process. Department of Urhan and Rural Development, Facualy of Natural Resources and Agricultural Sciences, Swedish University of Agricultural Sciences.
[31] Erzengin, O.U. & Kete, E.C. (2013). "A study on developing an environmental behavior and attitude scale for university students." Journal of educational and instructional studies in the world. Volume: 3 Issue: 2, 49-56.
[32] Fraser, J., Upta, R. & Krasny, M. E. (2015). Practitioners’ perspectives on the purpose of environmental education, Environmental Education Research, 21(5), 777-800.
[33] Hicks, K. (2007). Curriculum in higher education in Australia – Hello?. Paper presented at 30th HERDSA Annual Conference. 8-11 July 2007 Adelaide, Australia. Available at :www.herdsa.org.au/wp.
[34] Hurlimann, A. (2009). “Responding to environmental challenges: an initial assessment of higher education curricula needs by Australian planning professionals‖. Journal Environmental Education Research, 15(6), 643-659.
[35] Karleuša, B., Deluka-Tibljaš, A., Ožanić, N., & Ilić, S. J. W. P. P., Cvetanka. (2009). The Role of Higher Education in Developing Awareness about Water Management‖. International Symposium on Water Management and Hydraulic Engineering. Macedonia. 1-5 September, 607-614.
[36] Lateh, H. & Muniandy, P. (2010). "Environmental education (EE): current situational and the challenges among trainee teachers at teachers training institute in Malaysia." Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1896-1900.
[37] Ling Woo, Y., Mokhtar, M., Komoo, I & Azman, N. (2012). Education for sustainable development:A review of characteristics of sustainability curriculum, OIDA International Journal of Sustainable Development, 3(8), 33-45.
[38] Lucas, A. M. (2008). Science nd environmental education, Studies in Science Education, 7(1), 1-26.
[39] Mooiman, M. B., Sole, K. C. Kinneberg, D. J. (2014). Challenging the traditional hydro-metallurgy curriculum—an industry perspec-tive.Hydrometallurgy, 79(1), 80- 88.
[40] Richardson, K. (2008). The standpoint collegian aground master characteristics. The Journal of Curriculum, 26, 39-40.
[41] Sanganyado, E.(2018).“Comments on Chiral pharmaceuticals: Environment sources, potential human health impacts, remediation technologies and future perspective”. Journal of Environment international, 122(1), 412-415.
[42] Selvi, K. (2010). Teacher’s Competencies. International Journal of Philosophy of Culture and Axiology, 7(1), 167.
[43] Spahiu, M. H., Korca, B., & Lindemann-Matthies, P. (2014). Environmental education in high schools in kosovo-A teachers' perspective. International Journal of Science Education, 36(6), 2750-2771.
[44] Sterling, S., & Scott, W. (2003).The Learning of Ecology, or the Ecology of Learning? In Scott, W. A. H. and Gough, S.R. (eds). Key issues in sustainable development and learning:A critical review.Routledge falmer, London
[45] Tandlich, R., Ngqwala, N. P., Boshoff, A. Madikizela, P., Srinivas, C. S., Pyle, D. M., & Oosthuizen, R. (2018). Challenges and Curriculum Transformation in the Higher Education Sector in South Africa: A Case Study in Wash to Improve the Training of Pharmacists‖. Act an Educational Generalist, 8 (1), 3-32.
[46] Teichler, U. (2015). Higher Education Re-search.International Encyclopedia of the So-cial & Behavioral Sciences, 2nd edition, 10(1), 862-869.
[47] Waas, T., Huge, J., Ceulmans, K., Lambrechts, W., Vandenabeele, J., Lozano, R., & Wright, T. (2012). Sustainable higher education understanding and moving forward, Flemish Government-Environment and energy department, Brussells.
[48] Williams, K. J., Lee, K. E., Hartig, T., Sargent, L. D., Williams, N. S & Johnson, K. A. (2019). Conceptualising creativity benefits of nature experience: Attention restoration and mind wandering as complementary processes. Journal of Environmental Psychology. 59, 36-45.
[49] Yildiz, M.T., Dowd, P.F., & Covit, B. A.(2011). Effect of personal characteristics on environmental country, Turkey. Scientific Research and Essay, 6(2), 332-340.
المجلد 30، العدد 3
سبتمبر 1445
الصفحة 85-114