تصنیف ودراسه العوامل المؤثّره فی مستقبل الإصلاحات فی السعودیه فی ضوء رؤیه 2030

نوع المستند : مقالات علمی پژوهشی

المؤلفون
1 فرع العلاقات الدولیه بجامعه تربیت مدرس
2 فی قسم العلاقات الدولیه بجامعه تربیت مدرس
3 قسم العلاقات الدولیه بآکادیمیه العلوم الإنسانیه والدراسات الثقافیه
المستخلص
یعتقد الخبراء أنّ الإصلاحات فی المملکه العربیه السعودیه بدأت منذ عام 1991م وذلک بعد توفر الأسباب وظهور عوامل تصب فی هذا المسیر وهو ما یجعل من الضروری إطلاق مصطلح "المسار" علی تلک الإصلاحات والتحولات فی سیاسه السعودیه. ویصبح مستقبل الإصلاحات فی السعودیه فی ضوء رؤیه 2030م متأثّراً کذلک بشکل مباشر من عدّه عوامل ودوافع. لهذا قامت هذه الدراسه لتحدید الإجابه عن ماهیه تلک الأسباب والدوافع المؤثره فی إصلاحات السعودیه فی رؤیه 2030م، وکیف یمکن تصنیف هذه الأسباب ودراستها؟ وکذلک ما هی العلاقه بین هذه العوامل وبین الإصلاحات هناک؟ وللإجابه عن هذه الأسئله قمنا باستخراج 16 عاملاً وقمنا بتقییم نسبه الأهمّیّه وعدم جزمیه العوامل فی تقنیه دلفی. وباعتماد آلیه ماتریس ویلسون قمنا بتحدید العوامل الرئیسه والهامه لسیناریوهات، کما قمنا ومن خلال مقابلات مع 17 شخصا من الخبراء فی هذا المجال بدراسه العلاقه لکل من هذه العوامل مع مستقبل الإصلاحات فی السعودیه. أظهرت بیانات البحث أن عوامل "مطالب وضغوط الغرب"، و"جهود شرعنه السلطه والحکم"، و"نزاع النخب السیاسیه"، و"التنافس الإقلیمی للسعودیه"، هی العوامل الرئیسه والهامه فی مستقبل الإصلاحات السعودیه. اعتمدت الدراسه علی المنهج التوصیفی – التبینی والتحلیلی وطریقه جمع البیانات هی الطریقه المکتبیه والمقابلات الترکیبیه مع الخبراء والمتخصصین.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


فارسی و عربی
1.آجورلو،حسین(1397)«چشم انداز 2030 عربستان سعودی: فراز یا فرود؟»، تهران: انتشارات ابرار معاصر.
2. آرتز،پل ؛ رولانتز،کارولین(1396)«عربستان سعودی؛یک پادشاهی در معرض خطر»، ترجمه محمدرضا دهشیری و همکاران، تهران:انتشارات علمی و فرهنگی.
3. آرم، آرمینا(1395)« ایران و عربستان، رقابت بر سر نفوذ در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست(انجمن علمی دانشجویی علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس)،سال3،شماره9.
4. اسدی،علی اکبر (1391) «اصلاحات و قدرت سیاسی در عربستان سعودی»، کتاب خاورمیانه 9 (ویژه مسائل داخلی عربستان)، تهران:انتشارات ابرار معاصر تهران.
5. اسدی، علی اکبر (1395) «سیاست خارجی تهاجمی و سیاست داخلی عربستان»، فصلنامه روابط خارجی، سال 8، شماره 1.
6. استنسلی،استیگ (1395) «جامعه شناسی سیاسی قدرت در عربستان»،ترجمه نبی الله ابراهیمی،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
7. الزیدی، مفید (2015)« محاولات الإصلاح السیاسی فی السعودیه»،مجله المستقبل العربی، العدد 435.
8. الیوت هاوس،کارن (1395)«عربستان سعودی:مردم،گذشته،مذهب،فاصله طبقاتی و آینده»، ترجمه سعید مؤتمن، تهران: نشر اوسانه.
9. بزرگمهری،مجید(1385)«روند اصلاحات درون نظام سیاسی عربستان سعودی»،فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 12و 13، شماره های 44و45.
10. بشیریه،حسین(1381)«آموزش دانش سیاسی»،تهران:مؤسسه پژوهشی نگاه معاصر.
11. جریده الریاض(2015)« خادم الحرمین یختار الأمیر محمد بن نایف ولیاً لولی العهد ویأمر بتعیینه نائباً ثانیاً لرئیس مجلس الوزراء وزیراً للداخلیه»، العدد17015.
12. خزایی،سعید؛ حسینی گلکار،مصطفی(1394)«جستارهایی در باب آینده پژوهی»، تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
13. دهخدا، علی اکبر(1390)«لغت نامه دهخدا»، تهران: انتشارات رشد.
14. زالی،نادر(1391)«آینده نگاری راهبردی در برنامه ریزی و توسعه منطقه ای»،تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی.
15. سردارنیا،خلیل اله(1389)«طبقه متوسط جدید و چالش های سیاسی حکومت سعودی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال17،شماره3.
16. سریع القلم،محمود(1393)«عقلانیت و توسعه یافتگی ایران»،تهران:نشر فروزان روز.
17. سمیعی اصفهانی،علیرضا؛رجایی،محمدصادق(1394)«تبیین سازوکارهای بازتولید سلطه پادشاهی سعودی در پرتو بهار عربی»، فصلنامه سیاست جهانی،دوره 4،شماره2.
18. شوارتز،پیتر(1387)«هنر دورنگری»،ترجمه عزیز علیزاده، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
19. عمید،حسن(1387)«فرهنگ فارسی عمید»،تهران : انتشارات امیرکبیر.
20. فروزان،یونس و همکاران(1396)« تبیین دلایل واگرایی در روابط سیاسی عربستان سعودی و قطر»، فصلنامه امنیت پژوهی،سال16،شماره59.
21. قربانی،فهیمه(1386)«تروریسم و دموکراسی سازی در سیاست خارجی آمریکا در منطقه خلیج فارس پس از 11 سپتامبر: عربستان سعودی و کویت»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه ،سال14،شماره2و3.
22. کرمی،کامران(1390)«بهار عربی و عربستان سعودی: آثار و واکنش ها»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 18، شماره3.
23. کریمی،غلامرضا؛ ترکاشوند،جلال(1394)« سیاست های راهبردی دولت اوباما بعد از تحولات درون سیستمی منطقه خاورمیانه با محوریت انقلاب های مردمی 2011»، فصلنامه پژوهش های سیاسی جهان اسلام،دوره5،شماره3.
24. نادری،سعید(1388)«بررسی جامعه شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست خارجی،سال 23،شماره3.
25. واعظی،محمود(1391)« اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎری اﻣﺮیﮑﺎ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﺮﺑﯽ»،فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم،شماره اول.
انگلیسی
1.Abdel Ghafar, Adel(2018),” A New Kingdom of Saud?”,brookings.
2. Albassam,Bassam Abdullah(2011),” Political Reform in Saudi Arabia Necessity or Luxury?”, Mediterranean Journal of Social Sciences journal,Vol.2,No.3 .
3. Amer, Muhammad; U.Daim,Tugrul;Jetter,Antonie(2013),”A review of Scenario Planning”, Futures:The journal of policy, planning and futures studies, No.46.
4.Bell, Wendell (2003),” Foundations of Futures Studies”, New Brunswick (USA) and London(UK): Transaction Publishers.
5.Kapiszewski, Andrzej(2006),” Saudi Arabia: Steps Toward Democratization or Reconfiguration of Authoritarianism?”, Journal of Asian and African Studies,Vol.41 (5/6).
6.Rialland, K.E. Wold, SINTEF and MARINTEK (2009), " Future Studies, Foresight and Scenarios as basis for better strategic decisions", Report no.: IGLO-MP 2020, Working Paper 10-2009, Project no.: 188946.
7. Richard N. Hass(2003),"Toward Greater Democracy in the Muslim World," The Washington Quarterly.
8.Spitler, Russell H.(2017),” Blurry vision: institutional impediments to
reform in Saudi Arabia”, Thesis of Master of Arts in Security Studies, Naval Postgraduate School.
تارنما
1.العالم فارسی (1397)« پایان باج‌خواهی بن سلمان از شاهزادگان سعودی و بسته شدن هتل‌زندان «ریتز کارلتون» ». قابل دسترسی در:
https://fa.alalamtv.net/news/4035756
2. بی بی سی فارسی(2018)« جنگ قدرت در دربار سعودی؛ ستون‌ها فرو می‌ریزند یا کاخ پابرجا خواهد ماند؟ ». قابل دسترسی در:
http://www.bbc.com/persian/world-46267295
3. خبرگزاری تسنیم (1397)« رقابت عربستان و قطر بر سر سودان؛ حمایت ملک سلمان از البشیر». قابل دسترسی در:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/11/05/1931003
4. خبرگزاری فارس(1397)« افشای رقابت میلیاردی قطر و عربستان برای جذب اردن». قابل دسترسی در:
https://www.farsnews.com/news/13970402001007/
5. غضبان پور، قاسم(1396)« مخالفت شاهزادگان سعودی با ولیعهدی محمد بن سلمان»،خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا). قابل دسترسی در:
http://www.irna.ir/fa/News/82576006
6. مرکز الفکر الاستراتیجی للدراسات(2016)« الداخل السعودی وفرص الإصلاح السیاسی»، اتصل بنا:
https://fikercenter.com//assets/uploads/Inside-Saudi-Arabia.pdf
7. موقع الحره(2015)«الملک سلمان یعین محمد بن نایف ولیا للعهد ومحمد بن سلمان ولیا لولی العهد»، اتصل بنا:
https://www.alhurra.com/a/saudi-arabia-king-orders/269945.html
8. موقع عکاظ(2017)« إعفاء متعب بن عبدالله من «الحرس الوطنی» وعادل فقیه من «الاقتصاد»»، اتصل بنا:
https://www.okaz.com.sa/article/1586646
9. واس(وکاله الانباء السعودیه)(2017)« عام / صدور عدد من الأوامر الملکیه». اتصل بنا:
https://www.spa.gov.sa/viewfullstory.php?lang=ar&newsid=1641876#1641876
10. وام(آژانس خبری امارات) (2019)« اجلاس های مکه: یک پیام از اتحاد وحدت عرب برای دستیابی به امنیت، صلح». قابل دسترسی در:
http://wam.ae/fa/details/1395302765976
انگلیسی
1.Independent (2018),” King Salman's brother lands in Saudi Arabia for alleged 'crisis talks' after Khashoggi's murder rocks Kingdom”. Available at:
https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/khashoggi-saudi-arabia-king-salman-brother-prince-ahmad-bin-abdulaziz-turkey-latest-a8610586.html