دوره 20، شماره 2 - ( 1434 )                   جلد 20 شماره 2 صفحات 36-17 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.23834269.1434.20.2.3.1

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
جمشیدیها غ, صفار هرندی م س. بررسی مقایسه‌ای تکامل تاریخی از دیدگاه استاد شهید مطهری و دکتر علی شریعتی. AIJH 0; 20 (2) :17-36
URL: http://aijh.modares.ac.ir/article-31-4842-fa.html
جمشیدیها غلامرضا، صفار هرندی محمد سجاد. التقدّم التاریخی من منظار الأستاذ مطهری و الدکتور شریعتی(دراسه تطبیقیة). دراسات فی العلوم الانسانیه. 1434; 20 (2) :17-36

URL: http://aijh.modares.ac.ir/article-31-4842-fa.html

التقدّم التاریخی من منظار الأستاذ مطهری و الدکتور شریعتی(دراسه تطبیقیة)
غلامرضا جمشیدیها1 ، محمد سجاد صفار هرندی2
1- دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران
2- دانشجوی دکترای گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران
چکیده:   (10139 مشاهده)
در این مقاله کوشش شده تا از خلال فهم و تشریح دیدگاه دو اندیشمند مهم معاصر، استاد مرتضی مطهری و دکتر علی شریعتی، نسبت به «ایده ی ترقی تاریخی»، فصل مهمی از تاریخ مواجهات فکری ایرانیان با تجدد مورد بازخوانی قرار گیرد. «ایده ی ترقی تاریخی»، به مثابه یکی از اصلی­ترین ارکان اندیشه ی اجتماعی مدرن،  متضمن قایل شدن به نوعی سیر واحد و رو به صعود و بهبود در تاریخ جامعه ی بشری است. طبیعی است که از این منظر، تمدن مدرن غربی پیشرو، پرچمدار و بر فراز سیر مذکور تصویر می­شود. وحدت تاریخ بشری در اندیشه مطهری و شریعتی به صورت نوعی پیش فرض حاضر است؛ اما در نوع تلقی نسبت به ترقی، تفاوت­هایی وجود دارد. موضع مطهری نسبت به ایده ی ترقی را می­توان «پذیرش مشروط» تلقی کرد. وی ترقی را در حوزه­های علمی و فنی و نیز ساختار و تشکیلات اجتماعی می­پذیرد، اما در ابعاد انسانی و اخلاقی مردود قلمداد می­کند. در مجموعه ی آرا و آثار شریعتی ما با دو تلقی ناسازگار یا دست­کم "به ظاهر" ناسازگار از ترقی و تکامل تاریخ مواجه ایم. یکی از این دو گرایش، اندیشه ترقی را در روایت اصلی آن به مثابه ی واقعیتی روشن و بدیهی مورد پذیرش قرار می دهد و دیگری، آن را از ریشه و اساس منتفی شمرده و حتی مفاهیمی چون ترقی و پیشرفت را (به اصطلاح پست مدرنیستی) "واسازی" می­کند. در عین حال، هر دوی آنان تمدن اسلامی و دوران طلایی آن را فصلی از فصول کتاب «ترقی و پیشرفت تمدن بشری» قلمداد کرده و نیز به موازات یا در طول ایدۀ ترقی، به نوعی تفسیر دینی از تاریخ قایل اند.
واژه‌های کلیدی: الحضاره الإسلامیة، مرتضی‌مطهری، مرتضی‌مطهری، علی‌شریعتی، علی‌شریعتی، الوحده التاریخیة، فکره التقدّم، وحدت تاریخ، اندیشۀ ترقی، تکامل تاریخی، تمدن‌اسلامی
متن کامل [PDF 270 kb]   (3632 دریافت)    

دریافت: 1392/2/15 | پذیرش: 1392/4/15 | انتشار: 1392/6/1
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.