­حذف از جمله پدیده های زبانی است که در حوزه­های مختلفی هم چون نحو و بلاغت قابل بررسی است. «هالیدی» و «حسن»، حذف را در کنار برخی عوامل دیگر به عنوان عوامل انسجام متن مطرح کرده­اند؛ بدین صورت که با حذف یک عنصر زبانی، شکافی در متن ایجاد می­گردد که ذهن مخاطب آن را با توجه به عنصری پیشین پرمی­نماید؛ چنین پدیده­ای باعث انسجام و پیوستگی اجزای متن می­گردد. در خطبه­های نهج­البلاغه نیز با حذفهای گوناگون حرف، اسم، فعل، جمله و شبه جمله مواجه ایم که خالی از کارکرد انسجامی نیستند، بلکه در مواقعی حذف یک فعل یا حرف به عنوان برجسته­ترین عامل اتصال اجزای متن عمل می­کند به گونه­ای که متن افقی را می­توان با تکیه بر عامل حذف به متنی عمودی بدل کرد، هم چنین کارکرد انسجامی حذف در تعامل و تعاون این عامل با برخی عوامل دیگر هم چون موازات نحوی، تکرار و ارجاع و به طور کلی در ایجاد انسجام آوایی بیشتر به چشم می­آید. این تحقیق به شیوه ی توصیفی، موضوع کارکردهای انسجامی آن را در سی خطبه بلند نهج البلاغه تحلیل می نماید.

Full-Text [PDF 266 kb]   (2833 Downloads)