دانشگاه الزهراء
Abstract: (10631 Views)
در پی تحولات فکری ناشی از مواجهه مسلمانان با اندیشههای غربی و به خصوص واقعه مشروطه، سرزمین ایران متفکران و مصلحان بزرگ دینی را پرورش داد. شاه بیت اندیشه آنان کوشش برای ارتقا اندیشه دینی و نشان دادن عناصر معرفت گرایانه اسلام جهت پاسخگویی به مسائل روز است. گفتمان غالب در اندیشه این مصلحان مقوله تناسب افزایش نگرش عالمانه (دانایی) با توانایی دین اسلام در پاسخگویی به مشکلات کلامی، اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی است.
در این مقاله به طرح اندیشههای کلیدی و گفتمان توسعه دانایی محور چند متفکر دینی اصلاح طلب میپردازیم. ابتدا در بخش تاریخچه به طرح آرای سید جمال الدین اسدآبادی، آیت اله نائینی، آیت اله طالقانی، استاد محمدتقی شریعتی میپردازیم. سپس در ادامه به طرح آرای متفکران ذیل میپردازیم : 1- مهندس مهدی بازرگان: متفکر و طراح نظریه توانایی علمی اسلام در دهههای سی و چهل شمسی است. ایشان کوشش خویش را معطوف عیان کردن ابعاد علمی تعالیم دینی نمود. 2- دکتر علی شریعتی: ایشان با تکیه بر بینش توحیدی اسلام و با استفاده از روشها و نظریههای رایج جامعه شناسی علم و ادیان کوشید تا از تواناییهای اسلام به عنوان مکتبی پویا در عرصه حیات اجتماعی سخن گوید. پیشنهاد استفاده از عنصر "علم" و "زمان" در فرایند اجتهاد حاکی از توجه ایشان به گفتمان دانایی و نقش آن در احیا تفکر دینی و ارائه تعالیم اسلام متناسب با عصر و تکنولوژی و تمدن جدید است. 3- آیت اله مطهری: ایشان با تاکید و توجه نسبت به بنیادهای عقلانی اسلام، نقش عقلانیت و دانایی در توسعه و ترقی تفکر دینی و گره گشایی از مشکلات علمی و عملی جامعه اسلامی را عیان نمود.
Received: 2024/04/1 | Accepted: 1970/01/1 | Published: 1970/01/1