1 2383-4269 Tarbiat Modares University 6713 اصلاح‌طلبی ‌دینی در ایران معاصر و تاثیر آن بر شکل‌گیری‌توسعه دانایی محور جوانی حجت‌اله b b دانشگاه الزهراء 1 1 0 14 2 1 15 01 04 2024 01 01 1970 در پی تحولات فکری ناشی از مواجهه مسلمانان با اندیشه‌های غربی و به خصوص واقعه مشروطه، سرزمین ایران متفکران و مصلحان بزرگ دینی را پرورش داد. شاه بیت اندیشه آنان کوشش برای ارتقا اندیشه دینی و نشان دادن عناصر معرفت گرایانه اسلام جهت پاسخگویی به مسائل روز است. گفتمان غالب در اندیشه این مصلحان مقوله تناسب افزایش نگرش عالمانه (دانایی) با توانایی دین اسلام در پاسخگویی به مشکلات کلامی، اعتقادی، اجتماعی و فرهنگی است. در این مقاله به طرح اندیشه‌های کلیدی و گفتمان توسعه دانایی محور چند متفکر دینی اصلاح طلب می‌پردازیم. ابتدا در بخش تاریخچه به طرح آرای سید جمال الدین اسدآبادی، آیت اله نائینی، آیت اله طالقانی، استاد محمدتقی شریعتی می‌پردازیم. سپس در ادامه به طرح آرای متفکران ذیل می‌پردازیم : 1- مهندس مهدی بازرگان: متفکر و طراح نظریه توانایی علمی اسلام در دهه‌های سی و چهل شمسی است. ایشان کوشش خویش را معطوف عیان کردن ابعاد علمی تعالیم دینی نمود. 2- دکتر علی شریعتی: ایشان با تکیه بر بینش توحیدی اسلام و با استفاده از روشها و نظریه‌های رایج جامعه شناسی علم و ادیان کوشید تا از تواناییهای اسلام به عنوان مکتبی پویا در عرصه حیات اجتماعی سخن گوید. پیشنهاد استفاده از عنصر "علم" و "زمان" در فرایند اجتهاد حاکی از توجه ایشان به گفتمان دانایی و نقش آن در احیا تفکر دینی و ارائه تعالیم اسلام متناسب با عصر و تکنولوژی و تمدن جدید است. 3- آیت اله مطهری: ایشان با تاکید و توجه نسبت به بنیادهای عقلانی اسلام، نقش عقلانیت و دانایی در توسعه و ترقی تفکر دینی و گره گشایی از مشکلات علمی و عملی جامعه اسلامی را عیان نمود.
10645 گفتگوی تمدنها در پرتو امثال و حکم زرکوب منصوره c c دانشگاه اصفهان 1 1 0 14 2 17 32 01 01 1970 01 06 2014 ازآنجایی که امثال آیینه تمام نمای عادات ورسوم وراه ورسم زندگی بشر است وچکیده وعصاره تجارب وفرهنگها وگرایشات فکری ملتهاست ونیز با صداقت تمام، بیانگر احساسات وافکار متعدد مردم است واز آنجایی که همه ابناء بشر در صفات فطری به یکدیگر شبیهند؛ لذا شاهدیم که امثال وحکم نیز – که اغلب برای پند واندرز وعبرت آموختن به کار می روند - در بسیاری موارد ودر فرهنگهای مختلف در قالب زبانها والفاظ متفاوت تکرار می شود. این تشابه بین امثال وحکم ملل مختلف، بیانگر این است که تمدنهای بشری به یکدیگر نزدیک بوده، از قدیم با یکدیگر به گفتمان فرهنگی پرداخته اند ودر پرتواین تشابه ونزدیکی، آشنایی دوطرفه ومتقابل وهم فرهنگی ومشترکاتی هم بین آنها وجود داشته است . در این مقاله برآنیم که این مشترکات وگفتگوی بین تمدنها وتبادل فرهنگی ملتها را در پرتوامثال وحکم موجود ومستعمل بین آنها به تصویر کشیم. چه، دنیایی که به دهکده کوچک جهانی تبدیل شده، محال است که هر جزئی از آن منفک از جزء دیگر باشد.چون بین ملتها تأثیر وتأثر فرهنگی وجود داشته ودارد واز تجارب هم استفاده کرده‌اند و خلاصه‌ترین وکوچکترین ظرفی هم که می‌توان این تجارب را در آن ریخت، امثال و حکم است. پس نه تنها به تأثیر وثأثر التفات داریم بلکه می‌خواهیم تأکید کنیم که تجاربی که از درون ملتها می‌جوشد مشابه با هم ودر قالب امثال وحکم ظهور و بروز کرده است. 3113 بررسی مقایسه‌ای میان انگیزه‌های هجا در ادبیات عربی و فارسی شاملی نصرالله d d دانشگاه اصفهان 1 1 0 14 2 33 45 01 09 2014 01 06 2014 از دیر زمان هجا یا هجوگویی یکی از اغراض شعری به شمار می‌آمده است. این امر بر تقبیح فردی یا جمعی تکیه داشته است. گاهی نیز از عادتی اجتماعی یا قبیله‌ای با مظهری از مظاهر زندگی را شاعر به باد هجو می‌گیرد. بنابراین هجا عبارت است از تعبیری ادیبانه از کسی برای اینکه او را مورد هجو قرار دهد. انسان در طبیعت خود پیوسته دارای صفات گوناگون است گاه هجا است و می‌خواهد از دیگران انتقام بکشد. انتقام گاهی با تیر و کمان و نیزه و شمشیر بوده و زمانی با سخنان هجوگونه و ناسزا است. در این مقاله سعی ما بر آن است انگیزه‌های کلی هجا در ادب عربی و فارسی را به تصویر بکشیم و موارد مشترک هجا میان هر دو زبان را بیان کنیم و تفاوتهای هر دو را بازگوییم. این مقارنه ادبی از نظر زمانی درست نمی‌باشد. زیرا هجو در ادب عربی (به‌ویژه شعر) از دیر زمان معمول بوده و سابقه آن به دوران جاهلیت (قبل از اسلام) کشیده می‌شود در حالی که در ادب فارسی هجوگویی از قرن چهارم به بعد روتج یافته است. لکن مقایسه هجو میان هر دو زبان،‌تفاوتهای دیگری که ریشه در فرهنگ هر دو را دارد در ترازوی سنجش قرار می‌دهیم. 5538 شعر تعلیمی؛ ویژگیها و زمان پیدایشش در ادبیات عرب روشنفکر کبری e غلامعلی زاده جواد f e دانشگاه تربیت مدرس f دانشگاه تربیت مدرس 1 1 0 14 2 47 62 01 01 1970 01 01 1970 شعر تعلیمی که هدف در آن آموزش امور دنیوی و اخروی مردم است، یکی از اقسام چهار گانه شعر در جهان به شمار می آید؛ و ویژگیهای درونی و بیرونی‌ای دارد که آن را از دیگر انواع شعری جدا می‌سازد. این نوع شعری در بسیاری از ملتها سابقه دیرینه‌ای دارد، اما در مورد زمان پیدایش شعر تعلیمی در ادبیات عرب میان مورخان ادب اتفاق نظر وجود ندارد. لذا این مقاله می‌کوشد تا از سویی به ویژگیها و ارزش هنری شعر تعلیمی بپردازد و از سوی دیگر مسأله پیدایش شعر تعلیمی در ادبیات عرب را مورد بررسی قرار دهد. 3266 زن در مثنـــــوی کدیور جمیله g g دانشگاه الزهرا 1 1 0 14 2 63 82 01 02 2017 01 06 2014 علی‌رغم نگاه ارزشمند و والای مولانا به زنان چه در زندگی خانوادگی خود( در قبال همسر، عروس و دختر) و چه در جامعه و به رغم بسیاری از اشعار نغز و پر نکته او پیرامون زنان ( درقالب همسر، معشوق و مادر) در مثنوی، شاهد حکایتها و اشعاری هستیم که نه با دید مولانا در زندگی خانوادگی‌اش تناسب چندانی دارد و نه با اشعار دیگر او.با توجه به اینکه قرآن و حدیث دو منشأ عمده اشعار مولانا محسوب می‌گردند، به نظر می‌‌رسد اشعار مورد نظر بیش از آنکه متاثر(از) و یا متناسب(با) آیات قرآنی باشد، همسو با احادیث و روایات است که بتدریج در عرف زمانه خود را مستتر کرده است. 7683 تفسیر قرآن کریم بر اساس ترتیب نزول لسانی فشارکی محمد علی h ذوالقدرنیا سمیه i h دانشگاه تربیت مدرس i دانشگاه تربیت مدرس 1 1 0 14 2 83 93 01 01 1970 01 06 2014 تفسیر براساس ترتیب نزول یکی از انواع طرحهای تفسیری است که روش تفسیری مفسر در آن پیاده می‌شود و خود به دو نوع تفسیر براساس ترتیب نزول آیات و تفسیر براساس ترتیب نزول سوره‌ها تقسیم شده که نوع اخیر نسبت به نوع دیگر از نقایض کمتر و فواید کاربردی بیشتری برخوردار است. امکان دستیابی به ترتیب نزول، ضرورت، اهمیت و جواز شرعی آن، مسائل مهمّی است که نگارنده درصدد پاسخ بدان برآمده و در نهایت با توجه به فواید و نقایصی که هر دو طرح تفسیر براساس ترتیب مصحف و تفسیر براساس ترتیب نزول سوره‌ها با آن روبرو می‌باشند و نیز با توجه به عدم تعارض این دو طرح با یکدیگر، ادغام و تلفیق آن دو را بهترین راه حل برای دستیابی به یک طرح تفسیری جامع‌ و کاربردی‌ می‌داند. 3512 طالقانی و آزادیهای سیاسی و اجتماعی مهدوی راد محمدعلی j آرمین محسن k j دانشگاه تربیت مدرس k دانشگاه تربیت مدرس 1 1 0 14 2 95 114 01 01 1970 01 01 1970 اندیشۀ سیاسی طالقانی تلفیقی آشکار از آراء مودودی و ندوی با نظریۀ سیاسی سنتی شیعی و دیدگاه اعتدالی علامۀ نایینی است. اما وجوه این تلفیق در مبانی چندان با یکدیگر سازگار نیستند. شاید یکی از علل وجود تناقضات غیر قابل حل در دیدگاه طالقانی نسبت به مقولۀ آزادیهای سیاسی و اجتماعی که به برخی از آنها در این نوشتار اشاره شده است، علاوه بر ضرورتها و واقعیات اجتناب ناپذیر، ناشی از همین تلفیق میان عناصر ناسازگار باشد. مجموعۀ عوامل و مبانی متعارض مذکور موجب شده است در برخی موارد طالقانی تقریباً تمامی حقوق و آزادیهای سیاسی، مدنی و اجتماعی مصرح در اعلامیۀ حقوق بشر از قبیل آزادی بیان، عقیده، آزادی انجمن و سازمان پیوندی و آزادی مشارکت در ادارۀ امور جامعه را برای پیروان مکتب مارکسیسم به رسمیت بشناسد و در مواردی دیگر پیروان ادیان و اهل ذمه را از بسیاری از حقوق و آزادیها محروم بداند. تناقضاتی از این دست در اندیشۀ سیاسی طالقانی نسبت به مقولۀ آزادی قابل حل نیست. این تناقضات به روشنی حاکی از این حقیقت است که به هر دلیل از جمله عدم طرح آزادی به عنوان یک مسأله(problem) در فضای گفتمان انقلابی و معطوف به مبارزات ضد استعماری- ضد استبدادی که او در آن به سر می برده، چندان تدقیقی در مبانی فلسفی و حقوقی آزادی روا نداشته است. 3605 آیا آرامگاه ناصرالحق، آرامگاه ناصر الحق است؟ نیستانی جواد l l دانشگاه تربیت مدرس 1 1 0 14 2 115 124 01 01 1970 01 06 2014 موضوع مقاله حاضر، پژوهشی درباره انتساب آرامگاهی برجی در شهر آمل به حسن بن علی الطروش الحسینی ملقب به ناصر الحق(230ـ 304 ق) از امامان و فرمانروایان زیدی سده 4 ق مازندران و دلایل این اشتهار است. نگارنده کوشیده است با تکیه بر مآخذ تاریخ زیدیه، مراجع رجال و تواریخ محلی شرحی از زندگانی ناصرالحق ارائه دهد. و در پی آن ضمن بیان تاریخچه ساخت و بازسازی کامل ساختمان بقعه در سده 9 ق، از ویژگیهای معماری آن با توجه به مطالعات میدانی انجام گرفته و نیز آثار شرق شناسانی که از آرامگاه دیدن کرده و گزارشهایی از آن منتشر ساخته‌اند، سخن بگوید.