Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
اسناد تاریخی خلیج فارس در میان جغرافی دانان عربی
(گذشته و حال)
0
0
FA
نصرالله
شاملی
دانشگاه اصفهان
N
ماجد
نجاریان
دانشگاه اصفهان
N
نام خلیج فارس در آثار قدیمی و منابع کهن عربی در میان متون تاریخی و جغرافیائی و ادبی از دیر باز مطرح بوده است. لیکن بنابر مقتضیات زمانی ناچاریم شمه ای از اعترافات ادیبان عرب را که بهنحوی نام خلیج فارس و جزایر و نواحی وابسته به آن را در ضمن نوشتههای خود آوردهاند، نام ببریم ، مقاله در سه بخش تنظیم خواهد شد:
بخش اول پیرامون کتب و منابع قدیمی است که نام خلیج فارس و سرزمینهای ساحلی وابسته به آن را ذکر کرده است ، و مهمترین این منابع « المسالک و الممالک » از ابن خردادبه «الأعلاق النفسیه تألیف ابن رسته ، «مروج الذهب » مسعودی و دهها تألیف دیگر پیرامون خلیج فارس مطالب ارزندهای وجود دارد.
بخش دوم: منابع و آثار جدیدی است که بهوسیله محققان عرب تألیف شده است ، برخی از این آثار چون «العراق بین احتلالین » تألیف عباس الغراوی و « النظم الاسلامیه» تألیف دکتر صبحی صالح میباشد.
بخش سوم کتاب گلچینی است از کتب و مقالات نویسندگان غربی که در مجلات کشورهای عربی پس از ترجمه به زبان عربی بهوسیله اندیشمندان عربی چاپ شده است مانند «الجغرافیه العمومیه» تألیف ج س بیکوک و «الحضاره الاسلامیه» تألیف آدام متز میباشد در بسیاری از این دسته آثار حدود و ثغور کشورهای عربی از جمله کشورهای ساحلی منطقه خلیج فارس با ذکر صریح « خلیج فارس» آمده است ، انشاءالله در اصل مقاله به جزبیات این اسناد پرداخته خواهد شد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-1460-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-1460-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
کاربرد لقب «امیرالمؤمنین» در تاریخ اسلام
1
9
FA
صادق
آئینهوند
دانشگاه تربیت مدرس
N
حامد
منتظری مقدم
دانشگاه امام خمینی (ر.ه)
N
«حکومت» در پژوهشهای تاریخی درباره جوامع مختلف، مورد اهتمام خاص قرار دارد. زیرا این موضوع به به دقت در اشکال گوناگون بررسی و پژوهش شده است. همین گونه لقب «حاکم» در سطوح مختلف بر حسب درجات مورد عنایت قرار داشته است و متناسب با شان و مکانت آن در پژوهشهایی انجام پذیرفته است.
در این پژوهش، ظهور اصطلاح «امیرالمؤمنین» و حدود سطح استعمال و کاربردِ آن مورد توجه قرار گرفته است.
باید گفت که تحقیقات زیادی درباره نظام سیاسی در اسلام به ثمر رسیده ولی نسبت به لقب امیرالمؤمنین به اعتبار یک لقب حکومتی و تاریخی کمتر بحثی صورت گرفته است.
این مقاله میخواهد در این زاویه وارد بحث شود و به این نیاز پژوهشی پاسخ دهد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10752-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10752-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
شایستهسالاری در مدیریت از دیدگاه علی (ع)
11
24
FA
علی اکبر
ایزدی فرد
دانشگاه مازندران
N
هنگامی که از مدیریت بحث می شود مباحث متعددی از جمله برنامه ریزی، سازماندهی، نظارت و کنترل، هدایت و انگیزش، ارتباطات سازمانی و تصمیمگیری به عنوان فرایند مدیریت مورد توجه قرار میگیرد. مجموعه این فعالیتها است که مدیریت را شکل داده و هماهنگی و نیل به هدفها را میسر میسازد. همه این عوامل نشان می دهد که مدیریت ارتباط تنگاتنگی با برنامهریزی کشور دارد، از این رو ضروری است که به این موضوع توجه خاص و جدی شود.
یکی از عوامل مؤثر در به وجود آمدن مدیریت مطلوب، تحقق نظام شایستهسالاری است. انتخاب مدیران لایق، کاردان، مدبّر، متعهد، آشنا به علوم و دانشها و قوانین مربوطه، آگاه نسبت به نیازهای عینی نظام مدیریتی کشور و ... گامی مهم در وصول به شایستهسالاری در مدیریت است. در این راستا بدون شک تبیین ملاکها و معیارها در گزینش مدیری شایسته، انتخاب صحیح و حفظ شایستگان سه محور اصلی در تحقق نظام مدیریت شایسته سالار است .
آنچه در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد ضرورت و بررسی ملاکهای انتخاب مدیران شایسته از دیدگاه علی (ع) میباشد. امید آنکه این مجموعه بتواند در ارائه راهکاری مناسب جهت تحقق اصول و مبانی شایستهسالاری در مدیریت گامی مؤثر باشد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11606-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11606-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
آگاهی ویژه عرفانی در ادب فارسی با تأکید بر مثنوی مولوی
25
41
FA
سعید
بزرگ بیگدلی
دانشگاه تربیت مدرس
N
حسینعلی
قبادی
دانشگاه تربیت مدرس
N
این مقاله مدعی است ظرفیتهای ویژهای در ادبیات عرفانی فارسی میتوان یافت که پاسخگوی نیازها و مشکلات شدید روحی انسان سرگشته در دنیای امروز باشد؛ این ظرفیت منحصر به فرد ادبیات عرفانی فارسی در چالش با دلمشغولیهای بشر امروز را «آگاهی ویژه عرفانی» و اگر به ذهن مولوی نزدیک تر بشویم- «خداآگاهی» نامیدهایم و آن آگاهی ویژهای است که فقط سالکان حقیقی پس از طی مراحل سلوک در طریق عرفانی و نایل شدن به مقامات ربانی به آن دست مییابند.
رسیدن به این خداآگاهی که در حقیقت نوعی «شهود عرفانی» است، طبعاَ مستلزم طی طریقتی خاص و پشت سر گذاشتن سلوکی ویژه است و به همین دلیل پویندگان طریق ربانی بر مبنای جهان بینی عرفانی برای آگاهی انسان از طبیعت، خویش و خداوند، مراتب و ساحتهایی قائلند و برای این دریافت طبقه بندیهای خاصی در نظر دارند.
در این جستار بالاترین مرتبه آگاهی مورد نظر عارفان یا «آگاهی ویژه عرفانی» مطمع نظر است که از طریق سایر قوا، وسایل و ابزارهای شناخت نمی توان به آن دست یافت.
آگاهی ویژه عرفانی (از منظر فراانسان معمولی و حتی از منظر خدا به هستی نگریستن) که حاصل عروج در مراتب و مقامات عالی عرفانی و تحیر و فنا خواهد بود. این آگاهی ویژه نه تنها متعالی تر از علم است بلکه از بصیرت و درون بینی که روانشناسان از آن به «خود آگاهی» تعبیر کرده اند، برتر است. قسمی «درون آگاهی» است که حاصل پشت سر گذاشتن مراتب سلوک و نیل به «حیرت عرفانی» و تبدیل شدن «من» سالک به «فرامن» یا «من» جدید گسترده و متصل به ملکوت به شمار میآید.
نگارنده نخست به اثبات مدعای فوق پرداخته سپس جلوههای این آگاهی را در مثنوی معنوی و غزلیات شمس کاویده و به این نتیجه رسیده است که وقتی در سراسر مثنوی با حیرت ممدوح بر میخوریم ، نظر مولوی همان «آگاهی ویژه» یا «خداآگاهی» و رسیدن عارف به «من» گسترده یا «فرامن» است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-5993-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-5993-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
عدالت و آزادی در اندیشه سیاسی امام علی(ع)
55
71
FA
علیاکبر
علیخانی
دانشگاه امام صادق (ع)
N
عدالت و آزادی، از مهمترین و اساسیترین موضوعات و مباحث جوامع بشری به شمار میروند، ارتباط این دو مفهوم با یکدیگر، هم در حوزه نظر و هم در سیاست عملی، خود بحث عمیق دیگری است. اصل عدالت و حاق آزادی، در هر حکومتی نسبت به مخالفان آن حکومت معنا و مفهوم پیدا میکند. اگر حاکم و حکومتی با مخالفان و دشمنان خود نیز عدالت ورزید و آزادی سیاسی آنان را تضمین کرد، میتوان آن نظام را واقعاً عادل دانست. در این مقاله ابتدا عدالت را به عنوان مبنا و اساس تفکر و رفتار سیاسی امام علی(ع) که مورد بحث قرار دادهایم. سپس آزادیهای سیاسی مخالفان و دشمنان را در حکوت امام علی(ع) تبیین کرده و ارتباط آن را با عدالت روشن ساختهایم، سپس حدود آزادی و شاخصهای آن را در اندیشه سیاسی امام علی(ع) بحث کردهایم. در پایان مقاله نیز ارتباط نظاممند عدالت و آزادی به مثابه یک نظریه، براساس تفکر و سیره سیاسی امام علی(ع) مورد بحث و تبیین قرار گرفته است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-594-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-594-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
زیباییشناسی در صحیفه سجادیه
73
84
FA
غلامرضا
کریمیفرد
دانشگاه شهید چمران اهواز
N
صحیفه سجادیه که اینک در دست است مشتمل بر پنجاه وچهار دعا می باشد که عمید الرؤساء رضی الدین ابو منصور هبه الله ابن حامد الحلی آن را روایت کرده است . قدر مسلم این است که آنچه امروزه به اسم «صحیفه سجادیه» مورد استفاده است همان است که حضرت امام زین العابدین علیه السلام فرموده است و کمترین شکی در اعتبار و مستند بودن آن نیست .
«صحیفه سجادیه» کتاب تزکیه و هدایت است و از نظر ادبی از آنجا یی که دارای ادب نیایش است شأن و مقامی ویژه و منحصر به خود دارد و از زیباترین متون ادبی و مذهبی است .
اگر «صحیفه» را با دقت مطالعه کنیم در می یابیم که استفاده امام از تشبیه و کنایه و مجاز و استعاره بسیار ظریف و به دور از هر گونه تکلف و تصنع لفظی بوده است .
کلام امام همچون آب جاری است که در قالبی آسان و روان با الفاظی نغز و پر معنی و ترکیباتی سالم و شیوا سرازیر شده است . حسن نسق و استحکام و پیوستگی معنوی هیچگاه در کلام امام از باب تصنع و تکلف نبوده است بلکه نشأت گرفته از ملکه فصاحت و بلاغت و ضمیر پاک و متعالی او و ملهم از قرآن کریم است که کلامی فوق قدرت بشر است .
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11073-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11073-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
مسائل فقهی در آثار استاد مطهری
85
98
FA
علی
مطهری
دانشکده الهیات دانشگاه تهران
N
در این مقاله ابتدا اشارهای به مقام فقهی شهید آیتالله مطهری و مغفول بودن آن شده است. سپس اجتهاد از نظر آن شهید بیان گردیده است .آنگاه روش فقهی آن شهید مورد تحقیق واقع شده و میزان اثرپذیری ایشان از روش فقهیمرحوم آیتالله بروجردی و روش فقهی امام خمینی(ره) بررسی شده است. دربخش بعدی مقاله نقش زمان در تحول مسائل فقهی و پیدایش مسائل جدید تحقیقشده است. سپس برخی مسائل مستحدثه از دیدگاه استاد، معرفی و تحلیل شدهاست. پس از آن فلسفه خاتمیت از نظر آن متفکر شهید به اختصار توضیح داده شدهاست. آنگاه نظریات فقهی در آثار استاد استقصا و بیان شده و در این میان نظریات جدید منحصر به فرد معرفی گردیده است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10783-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10783-en.pdf
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
12
4
0
7
1
شتر در قرآن و ادب عرب (عصر جاهلی)
99
116
FA
یحیی
معروف
دانشگاه رازی کرمانشاه
N
وقتی آیات سوره غاشیه یعنی «أَفَلا یَنْظُرُونَ اِلَی الابل کَیْفَ خُلِقَتْ(17) واِلَی السَّمَاءِ کَیْفَ رُفِعَتْ(18) واِلَی الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ(19) واِلَی الاَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ(20)» را تلاوت می کردم این نکته به ذهن خطور کرد که اسرار نهفته در این مخلوق، که خداوند سبحان نام او را قبل از آسمانهای بی منتهایش برشمرده چیست؟ از سویی دیگر علمای معانی و بیان در مواضع وصل عقیده دارند «وصل، عطف جمله ای بر جمله دیگر با واو است و هنگام اتحاد دو جمله در انشائی و خبری بودن صورت می گیرد» شکی نیست که خداوند جلَّ و علا آیات خود را از نظر بافت و بیان ، هماهنگ نازل کرده است بنابراین چه ارتباطی بین شتر،و آسمان ، و زمین است؟ آری خداوند رحمان پس از ذکر شتر در خلقتش ، آسمان را در بلندایش، کوهها را در برافراشتگی ، و زمین را در گستردگی برشمرده است . بنابراین از شتر آغاز کرده که مخلوقی زمینی و بلندتر از زمین است سپس به آسمان یعنی اوج رفعت و بلندی صعود کرده و به کوهها برگشته که پایین تر از آسمان و بالاتر از شتر است سپس به سطح زمین نزول کرده که در این فراز و نشیب قدرت لایزال الهی تجلی می یابد. بر این اساس کسی که در این آیات تامل می کند عظمت خالق و ابداع او را در خلقت جسم شتر و تفاوت آن با دیگر حیوانات را در می یابد. علی رغم اینکه انسان شتر را به دلیل توانایی فراوان و نیز تحمل موقعیتهای دشوار صحراء به عنوان کشتی صحراء می شناسد با وجود آن شتر در خلال سالیان متمادی توانسته است وجود خود را در سفرها، شخم زمین، و تولید فراوان گوشت، شیر، پوست، کرک و غیره به اثبات رساند. در این مقاله سعی شده جدیدترین دستاورد های علمی در مورد این موجود شگفت انگیز عرضه شود تا امتیازات آن بر دیگر حیوانات در معرض قضاوت همگان قرار گیرد و با معرفی گوشهای از اسرار این حیوان به اهمیت ذکر آن در کنار آسمان و زمین در آیات شریفه پی برده شود. علاوه بر آن، این حیوان حضوری قوی و فعال در نظم، نثر (خصوصا عصر جاهلی)، امثال و واژه گزینی عربی دارد که به تفصیل بیان شده است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11890-en.html
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-11890-en.pdf