per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
1
10
article
پدیده تضمین در قرآن
خلیل پروینی
1
جمیل جعفری
2
دانشگاه تربیت مدرس
دانشگاه تربیت مدرس
پدیده تضمین از جمله پدیدههای مهم در زبان عربی به شمار میآید چرا که نقش بسیار مهمی را در توجیه و تأویل پارهای از مشکلات نحوی و تفسیر و تأویل آیات قرآنی ایفا میکند. این پدیده در طول تاریخ مورد ارزیابی بزرگان لغت و نحو و ادب قرار گرفته و از دقایق متعدد آن پرده برداشته شده است اما به سبب وجود پارهای ابهامات هنوز مشکلاتی در قبال آن به چشم میآید از جمله: عدم وجود تعریفی جامع و مانع، نبود بررسی جامعی از نقش کاربردی آن در زبان، و عدم تعیین جایگاه آن در علم بیان. برای حل چنین مسائلی لازم میآمد که مقاله حاضر نگاشته آید و در آن محورهای سه گانه فوق الذکر مورد بررسی قرار گیرد.
در محور اول پس از بررسی تعاریف متعدد و نقد هریک، تعریف جدیدی در این مقاله ارائه شده که براساس آن تضمین بصری عبارت است از تصحیح تعلق یک معمول به عامل سابق، به وسیله تقدیر یک عامل متناسب و افزودن معنای آن به عامل مذکور، و تضمین کوفی نیز تصحیح تعلق یک حرف جر به عامل سابق، به وسیله تقدیر معنای حرف یا ظرفی متناسب با عامل، در آن میباشد. براساس این تعریف انواع تضمین چنین است:
الف) تضمین بصری: فعل با فعل/ اسم شبه فعل با اسم شبه فعل/ حرف با فعل.
ب) تضمین کوفی: حرف با حرف/ حرف با اسم (فقط ظرف).
در محور دوم که به بررسی نقش کاربردی آن اختصاص یافته سه موضوع کلی یعنی لزوم وتعدی، نیابت و جانشینی و اعراب و بنا ارزیابی شده است. بالاخره در محور سوم پس از رد نظریات متعدد که در آن تضمین گاهی مجاز، گاهی حقیقت، گاهی جمع بین حقیقت و مجاز، گاهی کنایه و گاهی از مستتبعات کلام شمرده شده، اثبات شده است که تضمین قسم خاصی از علم بیان به شمار میآید.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-5822-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
11
25
article
جایگاه و نقش فرهنگ و تمدن ایرانی در پیشرفت و ترقی علوم
سید محمد باقر حجتی
1
دانشگاه تهران
پژوهشگران و محققین، اعم از ایرانی و غیر ایرانی، معتقداند که فرهنگ و تمدن ایرانی دارای سهمی مهم و نقش مؤثر در پیشرفت و ترقی جوامع بشری است، آنچه که منجر به اینکه جوامع بشری، پیش و پس از اسلام، بدهکار این تمدن و فرهنگ شود. گمان و شکی وجود ندارد که نقش این تمدن در پیشرفت بشر از جایگاه شایسته و قابل تأمل برخوردار است، و انتقادپذیر نیست.
در این تحقیق و بشکل مختصر به دلایل مختلف اشاره می شود که اکثرا از سخنان شرقشناسان غیر ایرانی و نظرشان راجع به ایران و اسلام است که از این دلایل حقایق را در می یابیم برای تأیید حرف ماست. به دو عنوان می پردازیم، پیش از اسلام و پس از اسلام، بدون توجه به تسلسل زمنی معانی و تفصیلات امور است که بهتر بود اگر به این تسلسل و تفصیلات مربوط توجه شده است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-8270-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
27
33
article
آرا ونظریات ابن سلام درباره شعر و شاعر
حسین شمس آبادی
1
دانشگاه تربیت معلم سبزوار
کتاب طبقات فحول الشعراء یکی از با ارزشترین منابع مطالعه مسائل مربوط به شعر و شاعر و شرح حال زندگی ابن سلام و از آغاز تا زمان حیات مؤلف به شمار میرود. این اثر برجسته همچنین مهمترین منبع نقدی این دوره قلمداد میگردد که احوال شعرا را به گونهای کاربردی بررسی کرده و به شعر درست یا ساختگی آنان با ذکر دلایل و مستندات اشاره داشته است. در این مقاله تلاش شده تا به اهداف نویسنده که تنها پیرامون مهمترین محور ادبیات یعنی شعر و تحلیل مقولههای نقدی آن است دست یابد.
نویسنده بر این باور است که در شعر برخی ویژگیهای منحصر به فرد مانند قریحه، ذوق، استخوانبندی قصیده و.. وجود دارد. همچنین عقیده دارد که شعر یک نوع فن و صنعت است که فقط متکی به وزن نیست زیرا گاهی با وجود وزن نمیتوان آن منظوم را شعر به حساب آورد به این دلیل که شعر از برخی ویژگیهای ذاتی در واژگان و معانی و کاربردهای آن برخوردار است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10311-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
35
43
article
پیچیدگى وابهام در شعر ابوتمام
سعید شیبانى
1
دانشگاه تربیت معلم تهران
ابوتمام شاعرى است با گستره ژرف فرهنگى، پیشینیان با اشاره به این موضوع او را دانشمندى توصیف نموده اند که با فرهنگ هاى معروف روزگارش پیوند داشته است. شعر او خردمندانه و منطقى است. وى همانگونه که عنصر اصلى و جوهره شعر خود را از عقل مى جوید، دست هاى یارى به سوى احساس و عاطفه نیز مى گشاید. این گونه اشعار، طبقاتى از مردم را متوجه خود مى سازند که از معلومات و فرهنگى گسترده برخوردار باشند.
پیچیدگى و ابهام پدیده اى قدیمى در شعر عربى و بطور کلى در شعر به مفهوم عام آن است و ممکن است هر اثر با ارزش ادبى را نیز دربر گیرد. این پیچیدگى و ابهام ناشى از بکارگیرى مجاز، استعاره و... (در شعر) است و ممکن است متضمن اجتماع دو معنا یا بیشتر، در معنایى باشد که شاعر آن را اراده کرده است و ممکن است مولود اتحاد و انسجام چند معنا با هدف توضیح حالت ذهنى ناپیدا یا حالت ادراکى ناپخته اى در ذهن مؤلف باشد و یا ممکن است ناشى از نحوه خواندن آن خواننده اى باشد که در تفسیرها و برداشت هاى خود به چند دلالت باور داشته باشد.
بیشتر اوقات، علت پیچیدگى و ابهام در شعر ابوتمام به کوتاهى و غفلت خود خواننده (همانند ناتوانى وى در همراهى با دگرگونى در ساختار فنى قصیده) بر مى گردد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-10607-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
45
53
article
ضرورت لحاظ جهت عقد
على علىآبادى
1
دانشگاه تهران
با این که جهت عمل حقوقی در قرآن و سنت مد نظر بوده و به استناد فراز (لا تعاونوا علد الاثم والعدوان) (قرآن مجید، سوره مائده، آیه 2) و دیگر ادله دال بر آن در فقه شیعه و سنی ملحوظ نظر واقع شده و در صورت توافق و تبانی دو طرف عقد به جهت نامشروع، عقد واجد آن باطل اعلام و به این طریق از توطئه بر علیه اهداف شرع جلوگیری شده است و تنظیم کنندگان قانون مدنی در اقتباس از فقه با گنجاندن خصوصیت مذکور در شرایط اساسی صحت معامله ضابهای برای ممانعت از تراضی بر ضد اهداف قانونی از قبیل ایجاد نظم، آرامش، اخلاق حسنه و... به تصویب رساندهاند.
عدهای از حقوقدانان این عمل را غیر منطقی و عده دیگری جهت عقد را ناشی از اشتباه در ترجمه یا برداشت غیر صحیح از حقوق مدنی فرانسه دانسته و کوشیدهاند نادرستی عمل تنظیم کنندگان قانون مدنی را به اثبات برسانند. درحالیکه، با عنایت به واقعیات موجود و مستندات اسلامی، عمل تنظیم کنندگان قانون مدنی و قانونگذار در پیشبینی جهت عقد، نه تنها عملی پسندیده،بلکه ضروری نیز میباشد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-9888-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
55
67
article
مردم سالاری در آرای شیخ محمد مهدی شمسالدین و دکتر مهدی حائری یزدی و مقایسه آن با مدل دمکراسی تکاملی
محسن کدیور
1
علی اکبر کمالی اردکانی
2
دانشگاه تربیت مدرس
دانشگاه تربیت مدرس
در اندیشه سیاسی اندیشمندان معاصر شیعه سه جریان دیده می شود، اول اندیشمندانی که به طور کلی در زمان غیبت در حوزه عمومی قائل به وظیفه خاصی برای مؤمنان نیستند و دخالت فقها در این حوزه را به امور حسبیه محدود می سازند. دوم اندیشمندانی که قائل به نظریه ولایت فقیه هستند و سوم اندیشمندانی که ضمن نفی حق ویژه برای فقها در حوزه عمومی، معتقدند با رعایت ضوابط کلی دین، تعیین تکلیف حوزه عمومی به خود مردم واگذار شده است. شیخ محمد مهدی شمس الدین فقیه معاصر لبنانی با نظریه ابتکاری (ولایت امت بر خود) و دکتر مهدی حائری یزدی با نظریه ابتکاری (وکالت مالکان شخصی مشاع) از مهمترین متفکران دسته سوم هستند. این دو اندیشمند در آراء خود با واگذاری کامل حق حاکمیت به مردم، مدلی از دولت اسلامی ارائه کرده اند که می توان آن را (دولت انتخابی اسلامی) نامید. این مدل که برابری سیاسی و حقوقی انسانها، نفی حق ویژه برای مردان، مسلمانان، شیعیان و فقهاء در حوزه عمومی، مشارکت و رضایت عمومی، اصل پاسخگویی حکومتگران و قانونگرایی از مهمترین مبانی آن است، قابل مقایسه با مدل دمکراسی تکاملی (روسو – میل) یعنی یکی از مدل های نه گاه دمکراسی ارائه شده توسط دیوید هلد میباشد.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-8629-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
69
82
article
قرائت دینى مجتهد شبسترى ورابطه آن با آراء سیاسى وى
سید خدایار مرتضوى
1
عباس منوچهری
2
دانشگاه تربیت مدرس
دانشگاه تربیت مدرس
محمد مجتهد شبسترى (1315 ه. ش) از جمله نوگرایان دینی ایران معاصر مىباشد که با استفاده از دانش هرمنوتیک به دین و متون دینى مىنگرد. مرکز ثقل نگرش شبسترى مقوله (تجربه دینى) است که خود محصول قرائت وى از دین است. از نظر شبستری، این مقوله در حوزه خصوصی جای دارد. از طرفى، شبسترى در حوزه سیاست نیز نظریاتی را ابراز کرده که متفاوت ومتمایز از آراء سیاسى رایج در اندیشه شیعی است. در اینجا، این سؤال مطرح شده که اولاً میان قرائت شبسترى از دین به عنوان تجربه دینى وآراء سیاسى وى چه رابطهای وجود دارد؟ ثانیاً این رابطه تا چه میزان از سازگاری واستحکام منطقی برخوردار است؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیه زیر برای آزمون ارائه شده است: قرائت دینی شبستری وآراء سیاسی وی با یکدیگر مرتبط وسازگار بوده ولی این سازگاری از شفافیت واستحکام منطقی لازم برخوردار نیست. زیرا آراء سیاسی وی مبتنی بر نگرش سوژه محور مدرنیته بوده که تضمنات این نگرش با مبانی هرمنوتیک، خصوصاً هرمنوتیک فلسفى مورد استفاده وی، ناهمخوان و متعارض است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-9098-en.pdf
per
Tarbiat Modares University
The Journal of Research in Humanities
2383-4269
2538-2160
0-07
11
4
83
100
article
خلاصه مصحف فاطمه (س)
محمدعلی مهدوی راد
1
دانشگاه تربیت مدرس
نویسنده در این مقاله ابتدا طرح مبحث کرده و آنگاه واژه مصحف را به لحاظ لغت و اصطلاح تبیین کرده است تا نشان دهد این واژه به لحاظ کاربردی اعم از قرآن و غیر آن است. آنگاه به اصل موضوع پرداخته و درباره مصحف فاطمه (س) بحث کرده است که: املاء کننده کیست؟ مخاطب کدام است و محتوی اثباتی و سلبی آن چگونه است نویسنده در ضمن بحث از آنچه گفته شد آراء مختلف را آورده و فتاوی کرده است.
http://aijh.modares.ac.ir/article-31-6758-en.pdf